BİST 100’de Son Durum ve Hisselerin Fiyat Kazanç Oranına Genel Bakış

Bu çalışmada temel rasyolar arasında önemli bir yeri olan ve sıkça kullanılan Fiyat/Kazanç oranını tanımlayacağız. Aynı zamanda BİST 100 şirketlerine geçmiş 6 döneme ait 4. çeyrek dönem sonu oluşan Fiyat Kazanç oranlarını inceleyerek; şirketlerin güncel FK oranı ile ele alınan 6 dönemdeki FK oranı ortalamaları arasındaki farkları yüzdesel olarak listeleyeceğiz. Bu bağlamda tarihsel FK oranları aşağısında veya üzerinde olan uzaklıklarını tespit edeceğiz.

Bu çalışma kapsamında yapılacak olan çıkarımlarda dikkate alınması gereken bazı hususlar vardır. Öncelikle bir şirketin tarihsel ortalamaları üzerinde bir FK oranına sahip olması kesin bir pahalılık olmadığı gibi, ortalamaların aşağısında bir FK oranı ile fiyatlanıyor olması da kesin bir ucuzluk anlamı taşımamaktadır.

Canlı bir varlık olan piyasa, oluşturduğu fiyatlamalarda ve değer biçme konusunda birçok etmeni dikkate alır. Bu etmenler dönemden döneme değişiklik göstermektedir. Şirket özelinde, sektör özelinde ve global anlamda birçok farklı başlıkta etmenler bir araya gelerek piyasa tarafından rakamlara yansıtılır.

Global risklerin arttığı dönemlerde, sektör özelinde negatif geçen dönemlerde, şirket özelinde negatif durumlar olması durumlarında fiyatlar ve rasyolar göreceli düşük fiyatlanırken, aksi halde pozitif senaryolar ve beklentilerde ise fiyatlama ve rasyoların göreceli yüksek fiyatlandığı izlenebilir.

Negatif dönem ve beklentiler içinde fiyatlamalar göreceli düşük olmasına karşın piyasa ilgisi az iken, pozitif dönem ve beklentilerin hakim olduğu dönemlerde fiyatlamalar göreceli yüksek olmasına rağmen ilgi yüksek olabilmektedir.

Bu durumun temel sebebi piyasanın geleceği satın alma – gerçekleri satış mekanizmasıdır. FK oranı gerçekleşmiş finansal sonuçların veriye dahil edildiği bir rasyodur. Gelecek adına bilgi taşımamaktadır. Bu anlamda şirket tarihsel ortalamalarının aşağısında bir FK oranına sahip iken gelecek dönem beklentileri negatif ise; karlılığın düşmesi ile gelecek yeni sonuçlar itibariyle mevcut FK oranının yükselmesi beklenir. Bu durumda piyasanın gerçekleri satarak, geleceği fiyatlama prensibiyle ilgisini kaybetmesi beklenebilir. Benzer durum güncel FK oranı tarihsel ortalamalar üzerinde seyreden şirketlerde; gelecek dönem beklentileri pozitif ise, ilginin artarak devam etmesine yol açabilir.

Bu konuda kesin bir yargı ve kural oluşturulamayacağı gibi birçok farklı açıdan değerlendirmeye alınarak oluşturulan çıkarımlar daha sağlıklı ve anlamlı olacaktır. Ancak her halükarda tarihsel ortalamalarının ciddi oranda üzerinde fiyatlamalar görülen şirketlerde riskler daha yüksek olabilmektedir. Bu bağlamda şirketlerin yeni yüksek fiyatlamaları gelecek beklentileri adına anlamlı, temele dayandırılabilir fiyatlamalar mı? Yoksa beklentilerin üzerinde bir uzaklık mı? Mutlaka sorgulanmalıdır. Bu makasın - farkın yüksek olduğu şirketlerde; gerekli araştırmaların yapılarak gelecek beklentilerin sorgulanması, risklerden korunabilmek için daha yüksek önem taşımaktadır.

Fiyat Kazanç Oranı (FK): Şirketlerin elde ettiği kâra göre fiyatını ölçmek maksadıyla kullanılan bir değerleme oranıdır. Kâr çarpanı olarak da bilinmektedir. Şirketlerin ucuz ya da pahalı olduğunu anlamak için kullanılan etmenlerden biridir. F/K oranını hesaplamak için; şirketin son 4 çeyrekte elde etmiş olduğu kâr, şirketin ödenmiş sermayesi ve hisse senedi fiyatı kullanılır. Şirket son 4 çeyrek toplamında zarar etmiş ise cari F/K oranı hesaplanamamaktadır.

Hesaplama formülü aşağıda mevcuttur:

• Hisse Başına Kâr = Yıllıklandırılmış Net Kâr / Ödenmiş Sermaye
• Fiyat/Kazanç Oranı = Hisse Senedi Fiyatı / Hisse Başına Kâr

F/K oranı iki şekilde hesaplanabilir. Bunlardan birincisi yukarıdaki formülde verildiği gibi gerçekleşen rakamlar üzerinden son 4 çeyrekte elde edilen kâr ile hesaplanan cari F/K oranıdır. İkincisi ise  gelecekteki 4 çeyrekte şirketin elde etmesi beklenen kâr rakam tahminleri ile hesaplanan gelecekteki F/K oranıdır.

Gelecek kar tahmini yapılırken analistler ve yatırımcılarca kullanılan birçok yöntem vardır. Birçok farklı yöntem ve veri takibi ile elde edilen tahmin rakamları üzerinden hesaplanan gelecekteki FK oranı ile değerlendirme yapmak daha zor olsa da mutlaka daha sağlıklı olacaktır.

Yine de bu durumdan güncel FK değerlerinin anlamsız olduğu sonucu çıkarılmamalıdır. Güncel FK oranı, şirket fiyatlaması hakkında; pahalı mı, yoksa ucuz mu sorusuna gerçekleşmiş rakamlar çerçevesinde net bir cevap niteliği taşımaktadır.

Aşağıda araştırma kapsamında incelemeye alınan BİST 100 endeksi şirketlerinin;

• Güncel FK oranları
• Geçmiş 6 döneme ait 4. çeyrek dönem sonu oluşan FK oranları
• Geçmiş 6 döneme ait dönem sonu oluşan FK oranı ortalamaları
• Güncel FK oranı ile geçmiş 6 döneme ait dönem sonu oluşan FK oranı ortalamaları arasındaki yüzdesel farklar

Tablo halinde verilmiştir.

Güncel FK oranı, tarihsel ortalamalara göre düşük seyredenler şirketlerden başlanarak sıralanmıştır.

* Bazı şirketlerde, geçmiş dönemler için FK rasyosu; yeni arz olma veya dönemsel olarak kar yazılamamış olması gibi farklı sebeplerle 0,00 olarak hesaplanmıştır. Bu durumlar dikkate alınarak sağlıklı çıkarımlar için yalnızca yüzdesel fark değil, verilerin istikrarı da incelenmelidir. Sınırlı sayıda dönem sonu FK verisine sahip şirketlerde alınan yüzdesel uzaklık farkı sonuçları sağlıksız çıkarımlara yol açabilmektedir. Bu nedenle düzenli FK verisi bulunan şirketler üzerinde yapılan çıkarımlar daha sağlıklı olacaktır.

Yapılan inceleme sonucunda:

• Sırasıyla KARTN, CIMSA, TUKAS, AKBNK, BUCIM ve KCHOL şirketleri; incelemeye alınan her dönem sonu FK verisine eksiksiz sahip olup, tarihsel ortalamalar bazında en düşük çarpanlarda işlem gören ilk 6 şirket olarak ön plana çıkmaktadır.
• HEKTS, ARCLK, SASA, JANTS, ISDMR ve EKGYO şirketleri; incelemeye alınan her dönem sonu FK verisine eksiksiz sahip olup, tarihsel ortalamalar bazında en yüksek çarpanlarda işlem gören ilk 6 şirket olarak dikkat çekmektedir.