VİOP BİST 30 Endeks Vadeli İşlem Sözleşmesi Nedir?

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) işlem gören VİOP BİST 30 endeksi türev piyasaları yatırımcılarının yoğun ilgi gösterdiği finansal varlıklar arasındadır.

BİST 30 fiyat endeksinin performansından daha az teminatla spot piyasa ile aynı oranda faydalanma imkanı sunan VİOP BİST 30 endeksine yatırımcılar yoğun ilgi göstermektedir. VİOP BİST 30 endeksini oluşturan hisselerin reel, finans ve hizmet sektörünün en güçlü şirketlerinin hisseleri arasında olduğunun altını da çizelim.  Aynı zamanda Borsa İstanbul’da işlem gören işlem hacmi en yüksek ve en likit ilk 30 hisse senedi VİOP 30 endeksine dahildir. VİOP 30 endeksinde yer alan hisse senetleri yatırımcının spekülatif işlem güdüsünü tetikleyecek volatiliteye de sahiptir.

VİOP BİST 30 endeksiyle ilgili dikkatten kaçmaması gereken en büyük ayrıntı ise bu enstrümana VİOP’ta düşük maliyetle, kaldıraçlı olarak ve fiyatların hem düşüş yönüne hem de yükseliş yönünde yatırım imkanının bulunmasıdır. Bu esnada ise VİOP’ta taşınan pozisyonlar dahil tüm nakit teminatların da nemalandırılması yatırımcının getiri beklentisini destekleyen unsurlar arasındadır.

VİOP ile spot piyasalar arasında etkileşim

VİOP’un piyasa özelliklerinin arbitraj, hedge ve spekülatif yatırımlar için önemli fırsatlar sunmasıyla birlikte VİOP’un performansının spot piyasa ile etkileşimi ve korelasyonu yüksektir. Çünkü VİOP 30 endeksine dayanak varlık olan hisse senetleri spot piyasa olan Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda işlem görmektedir. Dolayısıyla da fiyat hareketleri de endeksin performansını etkilemektedir. İşlem yapan yatırımcılar için gerek volatilitenin gerekse derinliğinin daha fazla olması VİOP 30 sözleşmesinin de popülitesini artırmaktadır.

Spot piyasa riskleri ve VİOP’ta risk yönetimi

Spot piyasada hisse, emtia, kıymetli maden, döviz, faiz ve benzeri riskleri taşıyan kurumsal ve bireysel yatırımcılar VİOP’ta risklerini çok daha az miktarda teminatla yönetebiliyor. Spot piyasada hissede pozisyonda olan yatırımcı vadeli piyasa olan VİOP’ta spot piyasanın tam tersi yönde pozisyon alarak riskini azaltma hatta kara geçme potansiyeli olan bir piyasada işlem yapma imkanına sahip. Ya açığa satış ya da kredili işlem yapan yatırımcı pozisyonunu VİOP’ta hedge edebilir. Özetle VİOP’ta yatırımcı spot piyasada taşıdığı pozisyon risklerini sınırlandırabilir. Tabi VİOP’ta yatırımcının çok büyük kısmının VİOP 30 endeks sözleşmesinde oluşan fiyat hareketlerinin yarattığı kazanç fırsatlarını da değerlendirmek amacı ile işlem yaptığını da belirtmek gerekiyor.

VİOP BİST 30 endeksine dair kısa teknik bilgiler

-Vadeler iki şer aydır.

-Vade döngüleri Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık’tır.

- VİOP’ta her enstrümanın aynı anda en yakın vadeli ilk üç kontratı ve Aralık vadesi işlem görür. Döngüler bittiğinde bir sonraki döngü işlem görmeye başlar. Mesela Nisan-Mayıs kontratı ilk döngü ise sırasıyla öteki döngüler Haziran-Temmuz ve Ağustos-Eylül vadeli kontratlardır.

-VİOP BİST 30 endeks kontratının fiyatı endeks değerinin 1000’e bölünmesi ile oluşan değerin virgülden sonra üç basamak olacak şekilde sisteme tanımlanır. Mesela; BİST 30 endeks değeri 116.300 ise VİOP 30 endeks sözleşmesinin değeri 116,300 olarak kotasyon sağlanır.

- VİOP 30 endeks sözleşmesinin büyüklüğü 100 adete eşittir.

-VİOP 30 endeks sözleşmesinde bir defada gerçekleşebilecek en küçük fiyat adımı 0,025’tir. Örnek: 116,300; 116,325; 116,350 gibi.

- VİOP BİST 30 endeks sözleşmelerinden elde edilen gelirler vergiye tabii değildir.

- İşlem saatleri 09:30 ile 18:15 arasındadır.

-Kaldıraç oranı 10:1 olmakla birlikte sözleşme teminatı kontratın vadesi boyunca sabit kaldığından piyasadaki cari fiyatı göre kaldıraç oranı değişebilmektedir.

VİOP BİST 30 endeks vadeli işlem sözleşme kodunun deşifresi;

VİOP’ta işlem gören diğer enstrümanlar gibi VİOP BİST 30 endeksi de işlem platformunda belirli kriterlere göre belirlenmiş bir kod ile işlem görür. Kod; sözleşme türü, dayanak varlık kodu, vade tarihi ve sıra no bilgilerini içerir.

Örnek: F_XUO301217

VİOP’ta fiyatların yükseleceği düşüncesi ile açılan alım pozisyonu uzun (short-alım) pozisyon olarak adlandırılır. VİOP 30 endeksinde yükseliş beklentisi ile açılan uzun pozisyonda yatırımcı dayanak varlığı teslim alma yükümlülüğüne sahip olan taraftır. Spekülatif amaçlı yatırımlarda pozisyonu daha yüksek bir değerden karla kapama stratejisi ile işlem yapılır. Hedge amaçlı işlem yapan yatırımcılar ise fiyatların yükseleceği beklentisi ile daha düşük fiyattan VİOP 30 endeks kontratını alarak dayanak varlığın fiyatının yükselmesi riskine karşı korunmaya çalışır.VİOP BİST 30 endeks sözleşmesinde uzun ve kısa pozisyon stratejisi nedir?

Kısa (short-satım) pozisyonda ise yatırımcı fiyatların düşeceği öngörüsü ile elinde olmayan bir varlığı daha yüksek fiyattan satma ve daha sonra daha düşük fiyattan yerine koyma ve aradaki farktan kar elde etme stratejisine sahiptir. Kısa pozisyonun tarifi ise bir varlığı teslim etme yükümlülüğüne sahip olan kişidir.

Uzun pozisyon stratejisinde fiyatlar yükselirken yatırımcı kar ederken, kısa pozisyonda fiyatlar düşerken kar elde eder.

Not: VİOP’ta en çok yapılan hatalardan biri pozisyonların kapanması sırasında olmaktadır. Uzun pozisyon kısa pozisyonla, kısa pozisyon ise uzun pozisyon açarak kapanır. (Bu hususun altını kısa ve uzun pozisyon konusu açılmışken tekrar geçmekte faydalı olduğuna inanıyorum)

Daha fazla bilgi için üstün müşteri memnuniyeti odaklı çalışan bilinçli yatırımcı misyonu ile faaliyet gösteren GCM VİOP uzmanlarımızdan bilgi alabilirsiniz.

VİOP BİST 30 Endeks Sözleşmesinde işlem örneği

VİOP 30 endeks sözleşmesine dair teknik bilgileri VİOP BİST 30 endeks vadeli işlem sözleşmelerine yatırım ve stratejileri sonra kısa bir işlem örneği ile konuyu somutlaştıralım.

Yatırımcı VİOP BİST 30 endeksi sözleşmesinde başlangıç teminatı 935 TL ile 1 adet VİOP 30 endeks kontratında uzun (alım) pozisyonu açmış olsun. TCMB gecelik faizinin %10,75 olduğunu farz edelim. VİOP 30 endeks kontratının değerinin yüzde 25 ‘de arttığını düşünelim.

Yatırımcı 20 gün sonra 106,350 puandan açtığı pozisyonu 116,350 puandan kapattığında karı ne kadar olur?

Başlangıç teminatı:  935 TL

İşlem miktarı: 1 lot

Standart kaldıraç oranı: 10

Vade döngüsü: Mayıs-Haziran

Piyasa fiyatı: 116,350

Kar/Zarar:  TL kar

Yaklaşık kaldıraç oranı*: 12,5

Pozisyon: uzun

Yukarıda verdiğimiz bilgileri şimdi uygulamalı olarak açıklayalım;

VİOP BİST 30 sözleşmesinde karın hesaplanması

Kar/Zarar= (116,350-106,350)*100*1 =1000 TL’dir.

Yatırımcı ayrıca VİOP’ta pozisyon taşımasına rağmen teminatı karşılığına nema geliri de elde etmektedir. Pozisyondan zarar etse de nema geliri yatırımcının hesabına kısa ve uzun pozisyon ayrımı olmaksızın tüm pozisyonları karşılığında nema geliri elde eder.

Bu örnekte 1 lot VİOP BİST 30 endeksinde alım işlemi yapabilmesi için hesabında en az 935 TL olması gerekmektedir. 935 TL teminatına ayrıca nema geliri de elde edecektir.

TCMB Faiz oranı: % 12,25

Faiz Geliri (net): 6,06 TL

Pozisyonda kalış süresi: 20

Nema= (935*12,25*20)/36500

Nema 6,27 TL’dir.

1000 TL +6,27 TL= 1006,27 TL toplam getiri sağlamış olur (faiz getirisi brüttür, örnek 1 lotluk işlem içindir)

*Başlangıç teminatı sözleşmenin unsurları ile birlikte vade buyunca standarttır fakat piyasa değeri dayanak varlığa, arz ve talep dengesine göre oluşur. Bu çerçevede kaldıraç oranı da artar veya yükselir. Mesela sözleşmenin değerinin 116, 350 olduğu düşünelim. F-XU0300417 tarihli sözleşme için teminat 935 TL’dir, kaldıraç ise 12,5’a (116,350/935) gerçekleşmiştir. Yatırımcı bu örnekte 935 TL teminatla kaldıraç etkisinden faydalanarak 10.635 TL’lik pozisyon açmış ve pozisyonu 1.000 TL karla 11.635 TL olarak kapamıştır.

GCM VİOP DEMO’da kendinizi test edin!

VİOP’ta işlem tecrübesi edinmek isteyen yatırımcılar sanal para ile risk almadan GCM VİOP Demo işlem platformunda pratik yapabilir ve piyasanın işleyişini izleyebilir. Daha fazla bilgi için kurumumuzun uzmanlarından destek alabilirsiniz.