Opsiyon Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Aslında bu yazıyı ilk önce “Opsiyon yatırımcılarına altın öğütler” başlığı altında yazmayı düşünmüştüm; fakat sonrasında fark ettim ki, cebimde hiç altın öğüt kalmamış. Bu yüzden opsiyon seçerken dikkat edilmesi gerekenler konusunu ele almaya karar verdim.

Elbette bu işin latife tarafı, ama opsiyon yatırımcısına altın öğüt olarak ne söylenebilir ki? Mesela “paranızın şu kadarından fazlasıyla opsiyon yatırımı yapmayın” ya da “borç parayla işleme girmeyin” türünde öğütler mi verilmeli? Eminim bugün herkesin gıptayla baktığı ünlü yatırımcılara da, zamanında buna benzer öğütler verilmiş, fakat bunların onlar üzerinde pek de etkisi olmamıştır.

Açıkçası kendi kazandığınız parayı, nasıl değerlendireceğiniz konusunda size tavsiyede bulunacak merci ben değilim ama opsiyon alırken dikkat etmeniz gereken bazı hususlar hakkında sizinle deneyimlerimi paylaşabilirim. Tabii ki bunu yaparken, her birinin gerekçelerini de sizlere açıklayacağım.

1. Opsiyon grafikleri üzerinde teknik analiz yapma fikrini bir daha düşünün

Piyasası olup da teknik analiz yapmaya uygun olmayan tek piyasa, sanırım, opsiyon piyasasıdır; zira opsiyonlardaki fiyat hareketlerini, dayanak varlığın hareketinden bağımsız düşünebilmek mümkün değil.

Gerçek şu ki, opsiyonlar birer türev araçtır ve bu yüzden bütün opsiyonların değeri, başta üzerine yazıldığı dayanak varlığın fiyatıyla yakından ilişkidir. Bir opsiyonun dayanak varlıktaki fiyat değişimine duyarlılığı ise, opsiyon fiyatının dayanak varlık fiyatına göre birinci türevi olan delta parametresine bakılar anlaşılır. Ayrıca delta parametresi de, opsiyonun ömrü boyunca değişim gösterir. Bu yüzden doğru yaklaşım, bir opsiyonun değerini, daima türevi olduğu dayanak varlığın fiyatı ve yine opsiyon fiyatını etkileyen diğer parametreler üzerinden ele almak olmalıdır.

“İyi ama vadeli sözleşmeler de bir türev araç ve vadeli sözleşmeler fiyatları üzerinde teknik analiz yapıyoruz” diye düşünüyor olabilirsiniz. Evet, bu doğru; fakat şu var ki, vadeli sözleşmelerin doğasıyla, opsiyonların işleyiş mekanizması birbirinden epey farklı.

Bu yüzden opsiyon seçerken teknik analiz çalışmalarımızı doğrudan dayanak varlıkta (örneğin dayanak varlığı Ons Altın olan bir opsiyonda işlem yapacaksak, Ons Altın grafiğinde) yapmaya dikkat etmek ve sonrasında alım satım yapmayı düşündüğümüz opsiyonun parametreleri üzerinden, işlem yapacağımız fiyat seviyelerine karar vermek daha akıllıca bir yol olacaktır.

2. Opsiyonlarda dip seviye aranmaz

Opsiyon fiyatları için dip seviyesi aramamak, opsiyon seçerken dikkat etmemiz gereken bir diğer önemli nokta. Nedeniyse basit; çünkü opsiyonlarda dip fiyattan söz edilemez ve örneğin bir alım opsiyonu, dayanak varlıkta iflas gerçekleşmese bile kullanım fiyatının altında sonlandığı takdirde, sıfır değerli olarak ömrünü tamamlar. Bu sebeple, vadesine az bir süre kalmış ve aşırı zararda bir alım opsiyonunun değeri, dayanak varlıkta kısa vadede çok kuvvetli bir yukarı yönlü hareket olmadıkça, günden güne sıfıra yaklaşır.

Benzer şekilde bir satım opsiyonunun değerinin sıfıra yaklaşması için de, dayanak varlığın piyasa değerinin ikiye katlanması gerekmez. Dayanak varlık fiyatının, kullanım fiyatının bariz ölçüde üzerinde olması ve vadeye kalan sürenin gittikçe azalması, satım opsiyonu değerinin sıfıra çok yakın seviyeleri inmesine ve sıfırı görmesine neden olabilir.

3. Opsiyonlarda tepe noktası aranmaz

Aslında bu madde, bir öncekinin tersten yazılmış hâli sayılır.

Opsiyon alacak olanlar dip kovalarken, açığa satış yapmayı düşünenler tepe noktalarından satış yapmayı planlayabilir; fakat bunun da doğru bir taktik olduğu söylenemez. Çünkü opsiyonların kaldıracı, doğrudan opsiyon primlerinin içerisindedir ve ayrıca bu kaldıraç da, opsiyonun ömrü boyunca değişim içerisindedir. Ayrıca opsiyonun fiyatında görülen seviyeler, opsiyonun vadesi boyunca dayanak varlık fiyatında hep aynı seviyelerin karşılığı olmayabilir. Tüm bu sebeplerden dolayı opsiyon fiyatları dağ tepe tanımayabilir.

4. Opsiyonlarda paçallama yapmak doğru bir yöntem olmayabilir

Opsiyon fiyatı düştükçe kademeli bir şekilde opsiyon alımını sürdürerek ortalama alış maliyetinizi aşağı çekiyor ya da opsiyon fiyatı yükseldikçe satış yapmayı sürdürerek ortalama satış fiyatını yükseltmeye çalışıyorsunuz. Eğer böyle yapıyorsanız, opsiyonların doğasının hisse senetleriyle aynı olmadığı hususu üzerinde bir kez daha düşünmenizde fayda var.

Özellikle aşırı zararda ve vadesinin dolmasına az bir süre kalan opsiyonların, Delta’sı da sıfıra çok yakın bir değerde olacaktır. Delta’nın çok düşük olması, opsiyonun zararda sonlanma ihtimalinin de yüksek olduğuna işaret eder. Zararda bir sonlanan bir opsiyonda ise, alış maliyetinizin ne kadar düşük olduğunun artık bir önemi kalmayacaktır. Benzer şekilde Delta’sı 1’e yaklaşmış ve aşırı kârda bir opsiyonun da, yeni zirveleri test etmesi ve zirveyken itfa olması ihtimal dâhilindedir ve ömrünü zirvede ya da zirvelere yakın yerlerde tamamlamış bir opsiyonun da, açığa satan açısından artık geri dönüş olasılığı kalmamış demektir.

5. Bir opsiyon ucuz olduğu için alınmaz

Opsiyon seçerken dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan bir diğeri de, sırf ucuz göründüğü için bir opsiyonu doğru seçim olarak düşünmekten kaçınmak olmalı… Çünkü “Alt tarafı birkaç sentlik bir opsiyon, daha ne kadar ucuz olabilir ki?” zannıyla verilen bir opsiyon alma kararı, beklenenin tersine size pahalıya mâl olan bir yatırıma dönüşebilir.

Peki, ucuz görünen bir opsiyon hiç mi alınmamalıdır? Hayır, elbette alınabilir. Fakat burada altına çizmeye çalıştığım nokta, alınmasının sebebinin ucuz görünmesi olmaması gerektiğidir. Zira bir opsiyonun fiyatına bakılarak ucuz ya da pahalı değerlendirmesi yapılamaz. Bir opsiyonun emsallerine (aynı dayanak varlık, aynı vade) nazaran fiyatı ucuzsa, diğer değişkenleri ihmal edersek, daha zararda ya da zarara daha yakın olduğu için ucuzdur ve bu da opsiyonun görece daha riskli olduğunu gösterir. Daha riskli bir opsiyonsa, daha yüksek bir kaldıraca sahiptir.

Aynı vade ve aynı dayanak varlık üzerine yazılmış opsiyonlardan daha ucuz olan opsiyonu kaldıracı daha yüksek olduğu için tercih etmek anlaşılabilir bir yatırımcı davranışıdır. Fakat kaldıracı daha yüksek olduğu için bir opsiyon satın almak ile ucuz olduğu için bir opsiyonu seçmek aynı şey demek değildir.

Diğer yandan, söz gelimi opsiyonun örtük oynaklığını olması gerekenden düşük bulduğunuz için, söz konusu opsiyonu ucuz olarak değerlendirebilirsiniz. Ancak bu değerlendirme opsiyonun doğrudan fiyatına bakılarak yapılamaz. Bazen fiyat açısından pahalı görünen bir opsiyon, örtük oynaklık tahmininden dolayı, analist bakışıyla ucuz olarak da görülebilir.

6. Bir opsiyon pahalı olduğu için satılmaz

Vadesine az bir süre kalmış, zararda bir opsiyonun alınması daha yüksek riskli olduğu gibi, vadesine az bir süre kalmış aşırı kârda bir opsiyonun da açığa satışı, diğerlerine nazaran daha yüksek risklidir. Bununla birlikte daha risk, daha yüksek getiri beklentisi sunar. Bu yüzden, eğer yüksek fiyatlı bir opsiyonda açığa satış yapıyorsanız, burada kararınıza yön veren esas etken, yüksek risk iştahınız olmalıdır; opsiyonun pahalı göründüğü düşüncesi değil.

Ayrıca yine teorik değer ve fiyat arasındaki ilişkiyi baz alarak değerlendirecek olursak, aşırı kârda bir opsiyonun fiyatının yüksek olması, her zaman onun pahalı olduğunu göstermez. Bilakis, belki de sizin oynak beklentinize göre düşük bir fiyattan satılıyor bile olabilir. Opsiyonun pahalı ya da ucuz olduğu, fiyatıyla teorik değeri arasındaki ilişkiye bakılarak anlaşılabilir. Teorik değeriyle paralel fiyatlanan opsiyonlar, fiyatı kaç olursa olsun, ne pahalıdır ne ucuz.

Bu yüzden, opsiyon seçerken stratejinize uygun değerlendirmeler yapmaya dikkat etmelisiniz. Eğer tek bir opsiyon alıp-satmaya yönelik bir stratejiniz varsa, ilk sormanız gereken soru, opsiyonun fiyatı kaç yerine, dayanak varlıktaki beklentinizin ne olduğu sorusu olmalıdır.

7. Opsiyonun zaman değeri kaybını hesaba katmalısınız.

Satın aldığınız ya da sattığınız opsiyonu, özellikle bir günden daha fazla üzerinizde tutmayı düşünüyorsanız; aldığınız ya da sattığınız opsiyonun, zamanın ilerlemesi karşısında yaşayacağı değer aşınmasını da muhakkak hesaba katmanız gerekir. Bu yüzden opsiyon seçerken Teta değeri, dikkat etmeniz gereken önemli bir opsiyon parametresidir.

Gerek alım opsiyonları gerekse satım opsiyonları yatay piyasaları pek sevmezler. Alım ya da satım opsiyonu alıcısının (uzun pozisyon), pozisyondan kârlı çıkabilmesi; en temelde, opsiyonda değer artış yaratacak hareketin, en az zaman değeri aşınmasını yenecek kadar güçlü olmasına bağlıdır.

Opsiyon alıcısı için durum böyleyken, opsiyon satıcısı (kısa pozisyon) için ise hâliyle durum tam tersi şekilde gelişir ve zaman değeri kaybı opsiyon primini günden güne aşındıracağından, yatay piyasa koşulu ya da azalan bir örtük oynaklık, satıcı açısından avantaj sağlar.

8. Opsiyonlar kısa ve orta vadeli bir yatırım aracıdır

LEAPS gibi standart dışı opsiyonları bir kenara bırakacak olursak, opsiyonların vadesi birkaç ay civarındadır; dolayısıyla opsiyonlar, zaten içerikleri itibariyle uzun vadeli bir yatırım aracı olmaya uygun bir aday olamaz.

Bu yüzden opsiyon seçerken, opsiyonun vadesinin dolmasına ne kadar bir süre kaldığına mutlaka bakmalı ve seçtiğiniz opsiyonun, dayanak varlıktaki ya da piyasa koşullarındaki değişim beklentilerinizin gerçekleşmesine imkân tanıyacak ölçüde vadesinin kalıp kalmadığını kontrol etmelisiniz.

9. İdeal opsiyon mu, o da ne?

İdeal opsiyon seçiminden söz edebilmek ya da ideal opsiyon herkes için şudur şeklinde kati bir tespit yapabilmek pek mümkün değil. Bu, bir elinize çekiç ve bir elinize de testere alıp hangisinin ideal alet olup olmadığını sormaya benzer; çivi çakmak için çekiç elbette iş görür ama bir şey kesmek istiyorsanız, kesinlikle testereyi tercih etmelisinizdir.

Risk iştahı yüksek biri için, yüksek kaldıraç daha caziptir. Fakat aynı koşullar karşısında dahi, riske toleransı daha düşük, muhafazakâr tavırlı bir yatırımcı; daha düşük kaldıracı olan ve dolayısıyla daha düşük riskli opsiyonu seçme eğilimde olur. “Peki, bunlardan hangisi doğru olan seçimdir?” diye sorarsanız, her iki opsiyon seçimi de, iki farklı yatırımcının, kendi yatırımcı profilleri ekseninde düşünüldüğünde, kendileri için doğrudur.

Benzer şekilde, farklı yatırımcılar, farklı periyot grafiklere odaklanırlar ve bu durum, beklenti vadelerinin de aynı olamayacağını gösterir. Beklentinizin vadesi ise, opsiyon seçiminde kilit bir unsurdur.

Örneğin, şu anda fiyatı 50 $'da olan X hisse senedinin önümüzdeki beş gün içinde 2$ hareket edebileceğini düşünüyorsanız, 2 aylık bir opsiyon satın almak şart değildir. Ancak, aynı hisse senedinin 2 $’lık hareketi için 1 aylık bir süre öngörüyorsanız, vadesine 10 gün kalmış bir opsiyonu satın almak elbette yanlış bir opsiyonu seçtiğiniz anlamına gelecektir.

10. Opsiyon fiyatını etkileyen tek parametre dayanak varlık fiyatı değildir

Opsiyon seçerken ilk bakılması gereken parametre Delta olabilir, fakat katiyen tek bakılması gereken parametre Delta’tan ibaret değildir. Hatta bazı zamanlarda, diğer parametrelerden birinin, en az Delta kadar önemli hâle geldiği durumlar ortaya çıkabilir. Örneğin aşırı zararda ve vadesinin dolmasına çok az bir süre kalmış bir opsiyonun Teta’sı da, artık en az delta kadar dikkate alınması gereken bir parametre hâline gelir.

Benzer şekilde, eğer dayanak varlık bir hisse senediyse, yakın zamanda temettü beklentisinde önemli bir farklılaşma meydana getirebilecek bir haber akışı olup olmayacağı sorgulanmalıdır.

Ayrıca örtük oynaklık da opsiyon seçerken, dikkat edilmesi gereken çok önemli bir parametredir. Tarihsel oynaklık, dayanak varlığın geçmiş fiyat verilerine dayanmaktadır; oysa opsiyonun örtük oynaklığı tahmini bir değer olduğu için, bu değer tarihi oynaklıkla her zaman aynı olmayabilir.

Örtük oynaklık, piyasadaki gelişmelere göre değişen dinamik bir değerdir. Örtük oynaklık arttığında, diğer her şeyin sabit kaldığı varsayımı altında, opsiyonun fiyatı da artacaktır. Dolayısıyla, bir alım ya da satım opsiyonu alındıktan sonra örtük oynaklık arttığında; bu, opsiyon alıcısı için caziptir, fakat satıcı için olumsuzdur.

Tersine, işlem yapıldıktan sonra örtük oynaklık azalırsa, opsiyonun değeri bu defa da düşüş gösterir. Bu ise, opsiyonda uzun pozisyondaysanız sizin için iyidir ama alıcı için istenmeyen bir gelişmedir.

GCM Yatırım ile Opsiyon Piyasalarıyla Tanışın

Küresel yatırım ürünleri üzerine yazılmış onlarca opsiyon sözleşmesine ulaşmak ve opsiyon piyasasının yatırımcılara sunduğu fırsatları görmek için artık “Nereye başvursam?” diye düşünmeyin. Çünkü GCM Yatırım ile birlikte, artık yurt dışı opsiyon piyasasının kapıları, ülkemiz yatırımcıları için de sonuna kadar açılıyor.

Yeterince bilinmeyen bir piyasa riskli olabilir; fakat bilerek yönetilen her risk, bilenler için birer fırsattır. Opsiyon piyasasını deneyerek öğrenmek için ise risk almanız gerekmiyor. Bunun yerine kendinize hemen ücretsiz bir GCM Opsiyon Demo hesabı açabilir ve 100.000 $ sanal parayla hiç risk almadan opsiyonların yatırımcıya eşsiz imkânlar sunan bu zengin dünyasını tanımaya başlayabilirsiniz.

GCM Yatırım ile Opsiyon Yatırımı Yapmak İçin Ücretsiz Demo Hesabınızı Şimdi Oluşturun