Opsiyon Parametreleri Nelerdir? (Greeks)

Opsiyon parametreleri farklı değişkenler karşısında opsiyon fiyatındaki değişimi tahmin edebilmemizi sağlayan çok önemli göstergelerdir. Çünkü bir opsiyonun değeri en temelde kârda sonlanma olasılığıyla ilişkilidir. Bir opsiyonun kârda sonlanma olasılığı ise, başta dayanak varlık fiyatındaki değişim olmak üzere birçok değişkenle ilişkilidir.

Bir opsiyonun, farklı değişkenlerle ilişkisinin yönü ve kuvveti ise, opsiyon parametrelerine bakılarak öngörülebiliyor. Diğer bir ifadeyle, opsiyon fiyatını etkileyen faktörlerdeki olası bir değişim karşısında, opsiyonun nasıl tepki verebileceği, opsiyon parametrelerine bakılarak kestirilebiliyor. Opsiyon parametreleri, opsiyon literatüründe “greeks” olarak da biliniyor; çünkü opsiyon parametreleri Yunan harfleriyle sembolize ediliyor.

Opsiyon fiyatı temelde iki bileşenden oluşuyor: İçsel Değer ve Zaman Değeri.

İçsel değer, yalnızca dayanak varlık fiyatıyla kullanım fiyatı arasındaki farka bağlı olarak şekilleniyor;

• Call opsiyon içsel değeri: Dayanak varlık fiyatı-Kullanım fiyatı,
• Put opsiyon içsel değeri: Kullanım fiyatı-Dayanak varlık fiyatı

Zaman değeri ise; volatilite (örtük oynaklık), vadeye kalan süre, risksiz faiz oranı değişkenlerinin durumuna göre belirleniyor. Ancak sadece hisse ve hisse endekslerinde, temettü beklentisi de opsiyon fiyatını etkileyen faktörler arasında yer alıyor.

Opsiyon Fiyatını Etkileyen Faktörler

Yukarıdaki tabloda, opsiyon fiyatını etkileyen faktörlerin, opsiyon fiyatıyla olan ilişkisinin yönünü görüyoruz. Buna göre, örneğin “vadeye kalan süre”nin artması her iki opsiyon türünün de (call ve put opsiyonu) değerini artırmaktadır. Diğer taraftan “risksiz faiz oranı”ndaki artış, call opsiyonun değerini artırırken, put opsiyonun değerini düşürmektedir.

Bir opsiyonun fiyatını etkileyen faktörlerle ilişkisinin yönü hiçbir zaman değişmiyor, fakat bu ilişkinin opsiyon fiyatına etki derecesi değişebiliyor. Bu yüzden, aradaki bu ilişkinin etki derecesini bilerek beklentilerine en uygun opsiyonu seçmek isteyen bir yatırımcı, opsiyon seçimi yaparken opsiyon parametrelerini incelemesi gerekiyor.

Peki nedir bu opsiyon parametreleri ve her bir opsiyon parametresi, bize opsiyonun kişiliği hakkında ne söylüyor? Şimdi sırayla bunları görelim.

Dikkat: Opsiyon fiyatları çok belirleyicisi olan bir model içerisinde hesaplandığı için, tüm opsiyon parametreleri, diğer koşullar sabitken varsayımı altında değerlendirilmelidir.

Opsiyon Parametresi Delta Nedir ve Nasıl Yorumlanır?

Dayanak varlık fiyatındaki 1 birimlik değişimin opsiyon fiyatında kaç birimlik değişim meydana getireceği Delta parametresine bakılarak tahmin edilir. Örneğin Deltası %50 olan bir opsiyonun, dayanak varlık fiyatındaki 1 dolarlık bir artış karşısında, yaklaşık olarak 50 sentlik bir artış sergilemesi beklenir.

Hiçbir opsiyon, dayanak varlık fiyatındaki değişimden daha büyük bir değişim göstermez. Bu yüzden Delta da, call opsiyonlarda 0 ile 1, put opsiyonlarda ise (dayanak varlık fiyatıyla ters ilişki içinde olduğu için) -1 ile 0 arasında bir değer alır. Opsiyon Deltası ifade kolaylığı olması bakımından, genellikle yüzde olarak ifade edilir.

Kâra yaklaştıkça ya da daha fazla kâra geçtikçe Delta artarken, tersi durumunda ise düşmektedir.  Ayrıca zararda bir opsiyonun (out of the money) Deltası vadeye kalan süre kısaldıkça azalırken, kârda bir opsiyonun (in the money) Deltası vadeye kalan süre kısaldıkça artar. Başa baş bir opsiyonun (at the money) Deltası ise vadeden çok etkilenmez. Nedeniyse basittir: Kârda bir opsiyonun vade kısaldıkça kârda bitme olasılığı artarken, zararda bir opsiyonun tersine düşer; başa baş bir opsiyon açısından ise ihtimal değişmez.

“Sadece bu kadar mı?” derseniz; hayır, değil! Çünkü bir opsiyonun Deltasına bakarak, o opsiyonun özellikleri hakkında çok daha fazla fikir edinebiliyoruz:

• Opsiyon Deltasının mutlak değeri, ilgili opsiyonun yaklaşık olarak kârda bitme olasılığını gösteriyor.
• Deltanın yüksekliği, aynı zamanda opsiyon duyarlılığının da (opsiyon fiyatının bir fiyat kademesi oynaması için dayanak varlıkta gerçekleşmesi gereken fiyat hareketi) yüksek olduğu anlamına geliyor.
• Daha yüksek bir Delta, görece düşük kaldıraçlı ve düşük riskli bir opsiyona işaret ederken; düşük bir Delta, kaldıracın ve dolayısıyla riskin de yüksek olabileceği konusunda bizi uyarıyor.
• Dinamik korunma (Delta Hedging) uygulayan yatırımcılar, tam korunma sağlamak istediklerinde, 1 adet dayanak varlık için kaç adet opsiyon alınması gerektiğini Deltanın mutlak değeri üzerinden hesaplarlar. (Örneğin Deltası -%50 olan bir put opsiyonla, mevcuttaki uzun pozisyona karşı tam korunma sağlamak isteyen bir yatırımcının, 1 adet dayanak varlığa karşılık 1/0.5=2 adet put opsiyon alması gerekir.)

Delta için deyim yerindeyse “Bana Deltanı söyle, sana nasıl bir opsiyon olduğunu söyleyeyim.” dersek, sanırım çok abartmış sayılmayız.

Opsiyon Paremetresi Omega (Etkin Kaldıraç) Nedir ve Nasıl Yorumlanır?

Opsiyonları cazip kılan özelliklerden birisi de hiç şüphesiz kaldıraçtır. Fakat her opsiyonun kaldıraç oranı farklıdır. Omega parametresi bir opsiyonun kaldıracının kaç olduğunu bize gösterir. Diğer bir deyişle dayanak varlık fiyatındaki %1’lik bir hareketin, opsiyon fiyatında kaç katı bir harekete sebep olacağı Omega’dan takip edilir.

Omega; dayanak varlık fiyatı, opsiyon fiyatı ve Delta ile ilişkili olduğu için, bir opsiyonun kaldıracı vade içerisinde değişim gösterebilir.

Formülden de anlaşılacağı üzere, kâra geçtikçe artan opsiyon fiyatı kaldıraç oranını düşürmektedir.

Opsiyon Paremetresi Gamma Nedir ve Nasıl Yorumlanır?

Dayanak varlık fiyatı 1 birim değiştiğinde, Deltanın ne kadar değişeceği Gamma’ya bakılarak hesaplanır. Yüksek bir Gamma, Deltanın dayanak fiyat hareketine karşı hassas olduğunu gösterir. Bir opsiyon, en yüksek Gamma değerine, genelde başa baş olduğunda sahip olur.

Başa baş seviyesine doğru önce yükselen ve sonrasında yeniden düşmeye başlayan Gamma grafiği, bu hâliyle bir parabol görünümündedir.

Örneğin Gamması %4 olan bir call opsiyonun Deltası %50 ise dayanak varlık fiyatı 1$ artığında, opsiyonun Deltası yaklaşık %50+%4=%54 seviyesine yükselir; aksine dayanak varlık fiyatı 1$ azaldığında ise opsiyon Deltası %50-%4­=%46’ya düşer.

Opsiyon Paremetresi Vega Nedir ve Nasıl Yorumlanır?

Dayanak varlık volatilitesindeki (örtük/zımni/beklenen oynaklık) %1’lik artışın opsiyon fiyatında meydana getireceği değişimi gösterir. Örneğin Vegası 1,5  olan opsiyonun yıllık örtük oynaklığındaki %10’luk bir artış, opsiyon fiyatında 0,1*1,5=0,15 dolarlık, yani 15 sentlik bir artışa sebep olacaktır. Tersine örtük oynaklıktaki %1’lik bir azalış ise opsiyon fiyatında 15 sentlik bir azalışla sonuçlanacaktır.

Vadeye kalan süre azaldıkça, oynaklığın opsiyon fiyatına katkısı azalır ve dolayısıyla Vega da düşer. Bir finansal araç ya da gösterge için oynaklık iki ucu keskin bıçak gibidir; diğer bir ifadeyle oynaklıktaki artış dayanak varlığın hem düşüş hem yükseliş yönünde hareket potansiyeli taşıdığı anlamına gelir. Bu yüzden Vega hem call opsiyonda hem put opsiyonda pozitiftir.

Opsiyon Paremetresi Teta Nedir ve Nasıl Yorumlanır?

Vadeye kalan süre kısaldıkça her opsiyonun değerinde azalma olur. Bu gayet doğaldır, çünkü opsiyonun üzerine yazılı olduğu dayanak varlığın fiyat hareketi zamana bağlı bir değişkendir. Vadesinin dolması gittikçe yaklaşan bir opsiyonun, dayanak varlığı açısından beklenen yönde yükseliş ya da düşüş imkânı da gittikçe azalıyor demektir.

Opsiyonların Tetası işlem parası ya da yüzde olarak gösterilir. Opsiyonun Tetası, vadeye kalan süre kısaldıkça artan bir hızla artar.  Bu yüzden özellikle yüksek Tetası olan bir opsiyonu bir günden daha uzun süre üzerinde taşımayı düşünen yatırımcılar, dayanak varlıktaki bekledikleri yöndeki hareketin opsiyon fiyatında yaratacağı artışın, en az opsiyondaki zaman değeri azalışını aşacak kadar olup olmadığına dikkat etmelidirler.

Opsiyon Paremetresi Rho Nedir ve Nasıl Yorumlanır?

Risksiz faiz oranındaki artış, opsiyonun kullanım fiyatının bugünkü değerini aşağı çeker. Bu yüzden faiz oranlarının yükselmesi call opsiyonların değerini artırırken, put opsiyonların değerini düşürür. Faiz oranlarındaki düşüş ise, call opsiyonların değerini düşürürken, put opsiyonların değerini artırır.

Rho işlem parası cinsinden ya da yüzde olarak gösterilebilir. Rho parametresi, diğer opsiyon parametrelerine kıyasla, opsiyon fiyatı üzerinde daha az etkilidir.

Opsiyon Paremetresi Temettü Beklentisi (Sadece Hisse ve Hisse Endeksleri İçin) Nedir ve Nasıl Yorumlanır?

Temettü ödemesi, hisse sahiplerine nakit akışı sağlar ve temettü ödenen hissenin fiyatı temettü miktarınca düşer. İşte hisse fiyatlarındaki bu temettü kaynaklı düşüş sebebiyle, temettü beklentisi call opsiyonların değerini azaltırken, put opsiyonların değerini artırır.

Peki, temettü beklentisi hisse ve endeks opsiyonlarının fiyatını ne kadar artırır ya da azaltır? Elbette temettü beklentisinin bugünkü değeri kadar… Ya da şöyle söyleyelim, vadeye kalan süre ve risksiz faiz oranları da temettü beklentisinin, hisse ya da endeks opsiyonlarının fiyatlarını ne kadar etkileyeceği üzerinde belirleyicidir.

GCM Yatırım’da Opsiyon Demo Hesabı Nasıl Açılır?

Tüm bu parametreler aklımı karıştırdı diyor olabilirsiniz, ancak bisiklet sürmeyi de fizik kitaplarından öğrenecek olsaydınız emin olun o da karışık gelebilirdi.

Ancak endişelenmeyin, çünkü burada öğrendiklerinizi tam anlamıyla kavramanızın çok kolay bir yolu var! Hemen şimdi kendinize ücretsiz bir GCM Opsiyon Demo hesabı açarak, opsiyonların dünyasını gerçek piyasa koşullarında keşfe çıkabilirsiniz. Üstelik sizin için tanımlanmış 100.000 $ sanal parayla ve hiç risk almadan.

GCM Yatırım ile Opsiyon Yatırımı Yapmak İçin Ücretsiz Demo Hesabınızı Şimdi Oluşturun