Bitcoin Halving Nedir? Bitcoin Yarılanması Analizi, Etkileri ve Tarihleri 

2024 Mart’ında Bitcoin fiyatı yeni zirveleri görürken (73740,9 $), şimdi tüm gözler 2024 Nisan ayında dördüncüsü gerçekleşmesi beklenen "Bitcoin halving (yarılanma)" sürecine çevrilmiş durumda.

Bitcoin’in özellikle yeni nesil arasında “dijital altın” olarak adlandırılmasının temelinde yatan halving mekanizması, Bitcoin’in arzındaki artış hızını (emisyon) protokol dahilinde öngörülebilir bir şekilde yavaşlatan bir süreç.

Kripto para dünyasının olağan takvimi içerisinde en önemli dönüm noktalarından biri olarak kabul edilen Halving, bazıları için arzdaki artış hızının yavaşlamasından dolayı kriptonun değer artışı için kritik bir katalizör olarak kabul ediliyor. Ancak bazı analistler ise, bu sürecin spekülatörler tarafından fiyat artışını gerekçelendirmek için kullanılan abartılmış bir teknik detay olduğunu öne sürüyor.

Peki, Bitcoin’in para politikasına ait bir özellik olarak kabul edilebilecek halving ne demek ve kripto para piyasası için gerçekten bu kadar önemli mi? Şimdi bu sorulara çapraz bir okumayla farklı açılardan yanıt arayacağız.

Bitcoin Halving Nedir?

İsmini daha çok Bitcoin halving ile duymaya başladığımız “halving” kelimesi İngilizce’de “ikiye bölmek” anlamına gelir. Kripto para terminolojisine giren anlamıyla ise, PoW (İş İspatı) algoritmasına sahip Bitcoin gibi kriptolarda belirli periyotlarda madencilerin yeni bir blok kazmaları karşılığında aldıkları ödülün yarıya indirilmesine yönelik bir protokole karşılık kullanılır.

Bitcoin yarılanmasının amacı, Bitcoin ağına giren yeni coin arzını otomatik olarak yavaşlatmaktır. Bitcoin ağındaki madenciler için 50 BTC olarak başlayan blok ödülü, Bitcoin protokolü gereği bu ödülün 210.000 blokta bir yarılanmasını içerir. Diğer bir ifadeyle Bitcoin yarılanması dediğimiz süreç, Bitcoin kodlamasında programlanmış olaydır.

Diğer yandan toplam Bitcoin arzı, Bitcoin mucidi Satoshi Nakamoto tarafından 21 milyon BTC olarak belirlenmiştir ve bu rakama 2140 yılında ulaşılacağı tahmin ediliyor. Dolayısıyla Bitcoin ağındaki madenciler tarafından 21 milyon Bitcoin üretildiğinde sınır değere ulaşılış olacak ve piyasaya daha fazla Bitcoin arz edilmeyecek. Sonrasında ise madencilik ödülleri işlem komisyonları olarak ödenecek.

Bitcoin halving tarihleri noktasal olarak kestirilemese de, yaklaşık olarak ne zamana geleceği tahmin edilebilir. Her blok onayı yaklaşık 10 dakikada bir gerçekleştiği için, 210.000 bloğun eklenmesi hemen hemen 4 yıla denk gelir. ​

Bitcoin Halving Tarihi Ne Zaman?

Bitcoin genesis bloktan ilk yarılanmanın yaşandığı 2012 yılana kadar, Bitcoin ağında blok başına madencilik ödül 50 BTC başlarken, ilk yarılanmadan sonra 25 BTC’ye düşmüştür. 2016 yılında ise 12,5’e düşen blok başına ödül miktarı, en son Bitcoin yarılanmasının yaşandığı 11 Mayıs 2020'de 12,5 BTC’den 6,25 BTC’ye inmiştir.

Kesin tarih doğrulanamasa da bir sonraki Bitcoin yarılanmasının 15 Nisan 2024 tarihinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor ve bu yarılanma ile birlikte madencilik ödülleri bir kez daha yarıya inerek blok başına 6,25 BTC’den 3,125 BTC'ye düşecek.

Halving Döneminin Teknik Yönü

Bitcoin blok zinciri Proof-of-Work (PoW) konsensüs algoritmasına dayanır ve yeni blokların oluşturulması sürecinde madenciler çalışır. Madencilerin yapması gereken, istenilen hash çıktısını elde edecek nonce değerini bulmaktır ve bu süreç işlemcilerin gerçekleştirdiği deneme yanılma yöntemiyle işler. Bu nedenle madencilik için özel donanımlı bilgisayarlar kullanılır ve bu donanımların çalıştırılması için oldukça fazla elektrik tüketilir. Madenciler gösterdikleri bu çaba karşılığında her blok için belirli bir miktarda Bitcoin ödülü alırlar ve bu ödül aynı zamanda yeni Bitcoin'lerin dolaşıma girmesini sağlar.

Bitcoin yarılanması, Bitcoin'in deflasyonist bir para birimi olması amacıyla Satoshi Nakamoto’nun programlandığı bir sistemdir ve Bitcoin algoritmasındaki iki satırlık bir kodla gerçekleşir. Bitcoin'in bu özelliği, onu merkez bankalarının istediği zaman basabileceği Euro veya ABD doları gibi bir para birimi olmaktan ayırıcı niteliktedir. Aslında Bitcoin’in paradan ziyade; altın, paladyum veya benzeri değerli metallere benzetilmesi, arzının istenildiği gibi artırılamıyor oluşu sebebiyledir. Ancak burada önemli bir fark daha vardır; çünkü Bitcoin’de arzın zamanla nasıl azalacağı ve nereye kadar düşeceği önceden hesaplanıp yüksek tutarlılıkla tahmin edilebilir.

Öte taraftan yarılanma ile madencilik arasında da doğrudan bir ilişki vardır. Blok ödülleri azaldıkça, bazı madenciler elektrik ve donanım maliyetleri dolayısıyla Bitcoin madenciliğinin artık kârlı olmadığını düşünebilir. Bu da Bitcoin'in halving etkinliğiyle ilişkilendirilen fiyat artışı beklentisini güçlendirir; çünkü fiyatın artması, madencilik faaliyetlerinin karlılığını sürdürebilmesi için gereklidir.

Plan B tarafından önerilen Stock-to-Flow (S2F) değerleme modeli esasında bu yaklaşımı destekleyen bir içeriktedir. Ancak yine de herhangi bir yatırım aracının sadece arz yönlü olarak değerlendirilmesinin ne kadar makul olduğu tartışmalı bir konudur.

Bitcoin Halving ve Piyasa Etkileri

Geçmişte yaşanan her yarılanma olayının etrafında Bitcoin’de bir boğa koşusu görüldü ve bu yüzden çoğu kişi bu döngünün tekrar yaşanabileceğine inanıyor.

2012'deki ilk halving'den önce Bitcoin fiyatındaki görülen yükseliş sonrasında da devam etti; ancak fiyat 2013'ün sonlarında yeniden düştü.

Halving öncesi ve sonrası Bitcoin Fiyatları

2016'daki ikinci Bitcoin halving'den dokuz ay önce fiyat yeniden yükseliş trendine girdi ve yaklaşık 650 dolarlık bir işlem fiyatına ulaştı. Onu takip eden dönemde ise yine bir boğa koşusu gerçekleşti. İkinci halving'den 12 ay sonra çok kısa ve küçük bir düşüş yaşanırken, ardından tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.

Benzer bir döngü Mayıs 2020'de gerçekleşen son halving sırasında da yaşandı. Halving sırasında 8.821 dolardan fiyatlanan Bitcoin, sonraki aylarda adeta sıçrama yaşayarak bir yıl sonrasında %547 oranında artış yaşadı.

Geçmiş tecrübeler, her dört yılda bir yaşanan halving olayının Bitcoin'in dolaşıma çıkma hızını azaltması sebebiyle yükselişi destekleyebileceğini ima ediyor. Ancak burada geçmiş performansın gelecekteki hareketin bir göstergesi olmadığını ve piyasanın çok faktörlü dinamikleri bulunduğunu unutmamak da gerekiyor. Çünkü halving etrafında gerçekleşen boğa eğilimlerini tümüyle sürece yormak için elimizde yeterli delil bulunmuyor.

Halving Sonrası Bitcoin Fiyatları Ne Olur?

Bitcoin analizlerinin çoğunda, 2024 yılı Bitcoin boğasında halving beklentisinin etkisine değinildiği görülebilir ve bu ilişkilendirme son derece anlaşılırdır. Çünkü geçmişte gerçekleşen her halving sonrası Bitcoin fiyatında güçlü fiyat artışları yaşanmıştır. Üstelik bir malın arzı düştüğünde, diğer koşullar sabitken, fiyatın artması gerekir. Evet, bu doğru ama konuyu biraz daha derinlemesine ele almakta fayda var.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, halving Bitcoin’in arzını azaltan bir mekanizma değildir; sadece piyasa yeni giren Bitcoin’lerin emisyon hızını yavaşlatan teknik bir geçiştir. Dolayısıyla Bitcoin fiyatında herhangi bir anda artış olması için talebin de arzdan daha fazla artması gerekir.

Ayrıca Bitcoin fiyatlarının oluşumunda rol oynayan arzın tamamı dolaşıma yeni giren coin’lerden gelmez ve mevcut Bitcoin stoku da önemli bir faktördür. 2140’a kadar 21 milyona ulaşacak toplam Bitcoin’in şu ana kadar yaklaşık 19,6 milyon kadarı çıkarılmış durumda. Bu yüzden arz miktarındaki yavaşlamadan bağımsız olarak mevcut Bitcoin sahiplerinin ellerindeki rezervlerden gelecek olası bir satış dalgası da süreçten bağımsız olarak Bitcoin fiyatlarını baskılayabilir.

Son olarak korelasyonun nedensellik anlamına gelmediğini ve Bitcoin fiyatlarını etkileyen birden fazla faktörün bulunduğunu da eklemek gerekir. Geçmişteki halving dönemlerinde görülen fiyat artışları, aynı zamanda o dönemlerin gevşek para politikaları gibi diğer etmenlerle de açıklanabilir. Dolayısıyla geçmişteki fiyat hareketleriyle halving olayının doğrudan bağlantılı olup olmadığına kesin bir şekilde karar vermek yanıltıcı olabilir.

Global M2 para arzı ve BTC performansı karşılaştırması – Kaynak: Bloomberg ve Coinbase

Benzer şekilde son dönemde gördüğümüz değer artışında da halving beklentisi kadar, SEC’in Bitcoin ETF'lerini Ocak ayında onaylaması ve FED’in faiz oranlarını sene içerisinde düşüreceği yönündeki beklentiler de oldukça önemli faktörler olarak öne çıkmıştır.

Halving Altcoin’leri Nasıl Etkiler?

Bitcoin yarılanmasının önemi aslında Bitcoin'in de ötesine geçer. Eğer yarılanma, geçmişte olduğu gibi Bitcoin'in fiyatını artırırsa, bu kripto para ekosisteminde bir dalgalanma etkisi yaratabilir ve bu etki sayesinde sonradan altcoin’lere olan ilgi de körüklenebilir. Çünkü yine geçmiş tecrübeler, Bitcoin’in ralli yapmasının piyasaya olan medya ilgisini artırarak kripto paralarla daha fazla insanın tanışmasına vesile olduğunu gösteriyor. Buna rağmen sayıları binlerle ifade edilen bu denli geniş bir varlık çeşitliliği arasında, hangi altcoin’in bu süreçten nasıl etkileneceği ile ilgili genel bir çıkarım yapmak kolay değil.

Bitcoin fiyatında görülebilecek olası bir hızla yükseliş, yatırımcı ilgisini başta yine Bitcoin’e çekebilir: Bitcoin’e artan ilgi, ilk etapta kripto yatırımcılarının altcoin’lerden Bitcoin’e geçerek Bitcoin dominansının artmasına ve bu da altcoin fiyatlarında baskının oluşmasına sebep olabilir.

Ancak Bitcoin yarılanması aynı zamanda madencilik dinamiklerini de etkileme potansiyeli taşır. Bitcoin’in madencilik ödülünün yarı yarıya azalması, bazı madencileri, daha karlı olan altcoin’lere yönlendirebilir ve bu da sonrasında altcoin fiyatlarında bir artış eğilimini tetikleyebilir.

Tüm bu ilişkilerden hareketle, halving sürecinin kripto piyasasında olumlu veya olumsuz ancak genele yayılan bir etki bırakabileceği şeklinde bir yorum yapılabilir. Buna rağmen daha net bir öngörü sağlamak için ilgili altcoin özelinde ve farklı zaman dilimleri üzerinden inceleme yapılması gerekir.