Yüksek Gıda Fiyatları Enflasyondaki Düşüşün Duraksamasında Etkili Oldu
Türkiye’de Ocak ayında enflasyon Aralık kapanışı olan %20,3 seviyesinin üzerine çıkarak yıllık bazda %20,4 olarak gerçekleşti. Ocak ayı enflasyon gerçeklemesi genel olarak piyasa beklentileri ve bizim de aylık bazda %1,10, yıllık bazda %20,4 olan beklentilerimizle uyumlu bir görüntü sergiledi. Böylece Kasım ve Aralık 2018 döneminde etkili olan dezenflasyon, Ocak 2019 itibariyle duraksamaya uğradı. Yüksek gıda fiyatları, beklediğimiz gibi enflasyondaki önceki iyi ay görülen düşüş eğiliminin bozulmasında etkili oldu. Böylece, Merkez Bankası’nın da yüksek enflasyon risklerine karşı para politikasını sıkı tutacağına dair argümanlar güçlenmiş oldu. Bu kapsamda, yakın tarihli bir PPK’da faiz indirimi mümkün görünmemekle beraber, faiz indirim döngüsünün enflasyonda düşüşün belirginleşmesini öngördüğümüz Nisan – Haziran (20192Ç) döneminden sonra başlamasını bekleriz.
Rakamlara bakacak olursak; en büyük etki aylık bazda %6,43 oranında artan gıda ve alkolsüz içecekler grubundan gelmiş görünmektedir. Mevsimsel olarak özellikle işlenmemiş gıda bazında Ocak ayında zaten yüksek gerçekleşen bu kalemde, ilave olumsuzluklar da etkili olmuştur, ki bu olumsuzluklar maliyet ve arz kaynaklı etmenlerdir. Birincisi; gıda fiyatlarının geniş düzlemde de yüksek seyretmesine neden olan gübre, taşıma maliyetleri ve zirai ilaç maliyetlerinin yıldan yıla büyük oranda artış göstermesidir. İkincisi; arzı olumsuz etkileyen doğal faktörlerdir. Olumsuz hava koşullarına ek olarak, Antalya ve çevresinde yaşanan sel felaketi ve hortumun etkisiyle seraların zarar görmesi sebze ve meyve enflasyonunu olumsuz etkilemiştir. Bu etkinin Ocak ayı enflasyonuna yansıdığı, taze sebze ve meyve kaleminde görülen %29,71’lik artıştan da anlaşılmaktadır. Taze sebze ve meydeki yüksek artıştan dolayı işlenmemiş gıda grubu da %12,33 artmıştır. Doğal afet etkisinin Şubat ayında da özellikle narenciye fiyatları üzerinden gıda fiyatları kalemine olumsuz etkide bulunmaya devam etmesini bekleyebiliriz.
Enflasyonu olumlu etkileyen kalemlere bakacak olursak; giyim ve ayakkabıdaki aylık bazda %7,95’lik düşüş ile konut grubundaki %3,10’luk düşüş öne çıkmaktadır. Giyim ve ayakkabıda sezon indirimleri fiyatlardaki düşüşte etkili olurken, azalan enerji maliyetleri ve düşen kur çerçevesinde 1 Ocak itibariyle devreye alınan elektrik ve doğalgaz tarifelerindeki indirim de konut grubuna olumlu etki etmiş görünüyor. Ulaştırma grubu enflasyonu %0,20 ile neredeyse aylık bazda yatay kalmış. Özel kapsamlı göstergelerde enerji enflasyonundaki %4,20’lik düşüşün ve bunun etkisiyle benzin / akaryakıt tarafındaki indirimlerin bunda etkili olduğunu düşünüyoruz. Temel mallarda da vergi indirimleri kapsamında düşüş eğilimi etkili olmaktadır.
Bu noktada enflasyonun gıda tarafındaki sıkıntıdan dolayı olumsuz etkilendiğini, kur ve enerji maliyetlerindeki düşüşün ise enflasyona yardımcı olduğunu görüyoruz. Bu noktada, eğer yıl içerisinde yoğun TRY değer kaybına yol açacak bir döviz şoku söz konusu olmaz ise, enflasyona gıda kaleminin önümüzdeki birkaç aylık süreçte belirleyici etki yaratmasını bekleriz. Gıda enflasyonu ile mücadelede Hal Yasası ve tarım reformu gibi önemli yapısal düzenlemeleri bu bakımdan yüksek derecede önemsiyoruz. Kur tarafının enflasyona yarattığı olumlu etki ise özellikle %19’a çekilen çekirdek enflasyon (C göstergesi) itibariyle net şekilde görülebilmektedir. Ocak ayında da TRY’nin değer kazanması bu bakımdan enflasyona yardımcı olmuştur.
Enflasyonda bahar aylarına kadar, saydığımız faktörler itibariyle (gıda artı maliyet etkisi) inişli çıkışlı bir seyir bekleriz. Merkez Bankası’nın 6 Mart PPK toplantısı ve 31 Mart yerel seçimlerini içeren yılın ilk çeyreklik bölümünde faiz indirimi yapmasını beklemiyoruz. Gelen veriler de yüksek enflasyon risklerine karşı para politikasının sıkı kalması gerektiği şeklindeki Merkez Bankası’nın görüşünü ve son dönemdeki şahin duruşunu desteklemektedir. Merkez Bankası’nın enflasyondaki düşüşün belirginleşmesini beklediğimiz 20192Ç döneminin sonu itibariyle, enflasyondaki düşüş oranlarıyla uyumlu şekilde aşamalı faiz indirimleri yapmasını bekleriz.
Rakamlara bakacak olursak; en büyük etki aylık bazda %6,43 oranında artan gıda ve alkolsüz içecekler grubundan gelmiş görünmektedir. Mevsimsel olarak özellikle işlenmemiş gıda bazında Ocak ayında zaten yüksek gerçekleşen bu kalemde, ilave olumsuzluklar da etkili olmuştur, ki bu olumsuzluklar maliyet ve arz kaynaklı etmenlerdir. Birincisi; gıda fiyatlarının geniş düzlemde de yüksek seyretmesine neden olan gübre, taşıma maliyetleri ve zirai ilaç maliyetlerinin yıldan yıla büyük oranda artış göstermesidir. İkincisi; arzı olumsuz etkileyen doğal faktörlerdir. Olumsuz hava koşullarına ek olarak, Antalya ve çevresinde yaşanan sel felaketi ve hortumun etkisiyle seraların zarar görmesi sebze ve meyve enflasyonunu olumsuz etkilemiştir. Bu etkinin Ocak ayı enflasyonuna yansıdığı, taze sebze ve meyve kaleminde görülen %29,71’lik artıştan da anlaşılmaktadır. Taze sebze ve meydeki yüksek artıştan dolayı işlenmemiş gıda grubu da %12,33 artmıştır. Doğal afet etkisinin Şubat ayında da özellikle narenciye fiyatları üzerinden gıda fiyatları kalemine olumsuz etkide bulunmaya devam etmesini bekleyebiliriz.
Enflasyonu olumlu etkileyen kalemlere bakacak olursak; giyim ve ayakkabıdaki aylık bazda %7,95’lik düşüş ile konut grubundaki %3,10’luk düşüş öne çıkmaktadır. Giyim ve ayakkabıda sezon indirimleri fiyatlardaki düşüşte etkili olurken, azalan enerji maliyetleri ve düşen kur çerçevesinde 1 Ocak itibariyle devreye alınan elektrik ve doğalgaz tarifelerindeki indirim de konut grubuna olumlu etki etmiş görünüyor. Ulaştırma grubu enflasyonu %0,20 ile neredeyse aylık bazda yatay kalmış. Özel kapsamlı göstergelerde enerji enflasyonundaki %4,20’lik düşüşün ve bunun etkisiyle benzin / akaryakıt tarafındaki indirimlerin bunda etkili olduğunu düşünüyoruz. Temel mallarda da vergi indirimleri kapsamında düşüş eğilimi etkili olmaktadır.
Bu noktada enflasyonun gıda tarafındaki sıkıntıdan dolayı olumsuz etkilendiğini, kur ve enerji maliyetlerindeki düşüşün ise enflasyona yardımcı olduğunu görüyoruz. Bu noktada, eğer yıl içerisinde yoğun TRY değer kaybına yol açacak bir döviz şoku söz konusu olmaz ise, enflasyona gıda kaleminin önümüzdeki birkaç aylık süreçte belirleyici etki yaratmasını bekleriz. Gıda enflasyonu ile mücadelede Hal Yasası ve tarım reformu gibi önemli yapısal düzenlemeleri bu bakımdan yüksek derecede önemsiyoruz. Kur tarafının enflasyona yarattığı olumlu etki ise özellikle %19’a çekilen çekirdek enflasyon (C göstergesi) itibariyle net şekilde görülebilmektedir. Ocak ayında da TRY’nin değer kazanması bu bakımdan enflasyona yardımcı olmuştur.
Enflasyonda bahar aylarına kadar, saydığımız faktörler itibariyle (gıda artı maliyet etkisi) inişli çıkışlı bir seyir bekleriz. Merkez Bankası’nın 6 Mart PPK toplantısı ve 31 Mart yerel seçimlerini içeren yılın ilk çeyreklik bölümünde faiz indirimi yapmasını beklemiyoruz. Gelen veriler de yüksek enflasyon risklerine karşı para politikasının sıkı kalması gerektiği şeklindeki Merkez Bankası’nın görüşünü ve son dönemdeki şahin duruşunu desteklemektedir. Merkez Bankası’nın enflasyondaki düşüşün belirginleşmesini beklediğimiz 20192Ç döneminin sonu itibariyle, enflasyondaki düşüş oranlarıyla uyumlu şekilde aşamalı faiz indirimleri yapmasını bekleriz.