VİOP'ta Başlangıç Teminatları ve Teminat Yönetimi
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) yatırım yaparken yatırımcının genellikle zorlandığı iki ana husus vardır. Birincisi başlangıç teminatı diğeri teminat yönetimidir. VİOP’ta yatırım kararının alınmasında çekimserliğe neden olan bu iki unsur yatırımların başarısında çok etkilidir. Özellikle hedge (risk yönetimi) yapma zorunluluğu olan kurum ve bireyler için de sağladığı avantajlar düşünüldüğü yatırımcının VİOP’ta başlangıç teminatları ve teminat yönetimi konularını öğrenmesinin önemi daha net ortaya çıkar.
VİOP’ta bilinçli işlem yapma çerçevesinde; VİOP’ta başlangıç teminatı nedir, başlangıç teminatları nasıl belirlenir, başlangıç teminatları nasıl farklılaşır gibi temel konuların öneminden hareket ederek teminat yönetimi ve marjin call’ın (teminat tamamlama çağrısı) iyi bilinmesinde fayda var.
VİOP’ta başlangıç teminatı nedir?
VİOP’ta başlangıç teminatı, VİOP’ta işlem gören varlıklarda alım ve satım işlemi yapabilmek için olması gereken en az nakit miktardır. Başlangıç teminatı her enstrüman için farklıdır.
VİOP’ta altından buğdaya, hisse senedinden endekse, faizden çeliğe çok geniş yelpazede ve birbirinden farklı özellikte finansal ürünün işlem gördüğü dikkate alındığında işlem yapılan varlıkların başlangıç teminatlarının da aynı olması beklenemez. Ayrıca başlangıç teminatları belirli periyotlarda spot piyasa fiyatlarına göre güncellenir.
VİOP’ta işlem gören varlıkların başlangıç teminatlarının farklılığına şu örneği verelim. Kıymetli maden emtialarından Nisan 2018 vadeli gram altın sözleşmesinde başlangıç teminatı 15 TL iken diğer taraftan aynı vadede ons altın sözleşmesinde başlangıç teminatı 75 dolardır. Özetle aynı grupta olan varlıklar dahil olmak üzere başlangıç teminatlarının tüm ürünlerde farklılık gösterdiği ve belirli periyotlarda yenilendiği bilinmelidir.
Başlangıç teminatları, Takasbank’ın sitesinde https://www.takasbank.com.tr/tr/hizmetler/verilen-hizmetler/merkezi-karsi-taraf-mkt/borsa-istanbul-vadeli-islem-ve-opsiyon-piyasasi-viop-span-risk-parametreleri linkinden öğrenilebilir. Ayrıca işlem yapılan aracı kurum tarafından da span parametrelerindeki değişim müşteriye bildirilir. Üçüncü şık olarak işlem platformu üzerinden başlangıç teminatı görülebilir.
Başlangıç teminatının korunması ve önemi
VİOP’ta başlangıç teminatının korunması, pozisyonunu sürdürebilmesi açısından çok önemlidir. VİOP kaldıraçlı bir piyasadır ve kaldıraç oranları işlem gören kontratlara göre ortalama 1’10 ile 1’e 20 arasında değişir. Bu çerçevede de fiyat dalgalanmalarında yatırımcının teminat yönetimi açısından başlangıç teminatının üstünde bir nakdi hesabında tutması gerekir. Çünkü yeni düzenlemeye göre; başlangıç teminatının 1 TL dahi eksilmesi durumunda yatırımcı teminat tamamlama çağrısına uymazsa başlangıç teminatı eksilmiş olan yatırımcıların pozisyonu otomatik olarak sistem tarafından kapatılır. Fiyat oynaklıklarında teminatını korunması ve pozisyonunun sürdürülebilmesi için teminatın üstünde hesapta bakiye olması faydalıdır.
Teminat yönetimine dair yanlış stratejiler
Teminat yönetiminde en sık uygulanan yanlış strateji teminatın yüzde yüzü ile ya da çok büyük kısmı ile pozisyon açılmasıdır. Bu strateji genelde yatırımcının mağduriyeti ile sonuçlanır. Çünkü VİOP piyasasının çalışma saatleri dışında küresel piyasalarda oluşan gelişmelerin etkisi ile VİOP’ta ilk açılış seansında istenmeyen fiyat hareketleri oluşabilir. Ayrıca gün içinde de piyasalarda oluşan oynaklık durumunda da başlangıç teminatının üstünde teminatın müşteri hesabında bulunması doğru olacaktır. Bu çerçevede de pozisyonun sürdürebilmesi için bakiyenin başlangıç teminatının üstünde olması doğru stratejidir.
VİOP’ta teminatlarla ilgili yanlış bilinen diğer konu; başlangıç teminatının (bakiyenin) birden fazla kez kullanılabileceği algısıdır. Bu yanlış bir algıdır çünkü alım veya satım pozisyonu açıldığında ilgili ürünün başlangıç teminatı bloke olur. Dolayısıyla açık olan pozisyonun başlangıç teminatı yeniden kullanılamaz. Ancak yeni pozisyonlar açmak ya da pozisyon artırmak için serbest teminat oranında yatırım yapabilir veya serbest teminat miktarının artırılması gerekir.
VİOP’ta başlangıç teminatları ve teminat yönetimi konusunda Kurumumuzun üstün müşteri memnuniyeti odaklı çalışan uzmanlarından yardım alabilirsiniz.
*Makalenin yazıldığı tarihteki span parametreler (başlangıç teminatı-gereken teminat) baz alınmıştır. Span parametreleri belirli periyotlarda spot piyasa fiyatları ve belirli formül üzerinden güncellenmektedir.
