Opsiyon Türleri Nelerdir? Call - Put Opsiyonları Nedir?
Opsiyon türleri alım ve satım opsiyonları (call ve put opsiyon) olarak iki sınıfa ayrılır. Gerek alım (call opsiyon) gerekse satım (put opsiyon) opsiyonları için alıcı ve satıcı (long-short pozisyon) olmak üzere iki taraf olduğundan, opsiyon işlemlerinde dört farklı pozisyon durumu vardır, bunlar: Call opsiyonu almak ya da satmak, put opsiyonu almak ya da satmaktır. (Long-Call, Short-Call, Long-Put, Short-Put)
Opsiyon türlerinin içeriğini daha detaylı görebilmek için, alım ve satım opsiyon türlerini ayrı ayrı izah edelim.
Alım Opsiyonları (Call Opsiyonlar)
Alım opsiyonları alıcısına (uzun pozisyon sahibine) belirli bir dayanak varlığı, vade tarihinde kullanım fiyatından “satın alma” hakkı verirken; satıcısına tersi yönde satma yükümlüğü getirir. Bir opsiyonun alım opsiyonu (call opsiyon) olduğu, opsiyonun sözleşme kodunda yer alan “A” harfinden anlaşılır. “A” harfi “Alım Opsiyonu” ibaresinin baş harfidir.
Tek başına bir call opsiyonda uzun pozisyon almak (long-call), dayanak varlıkta yukarı yönlü bir hareket beklentisi içerisinde olmaktır. Call opsiyonu alıcısı, opsiyonu eğer vade tarihine kadar üzerinde tutmayı düşünüyorsa; dayanak varlıktaki beklenen yükseliş hareketi, (sözleşme büyüklüğü 1 adet dayanak varlık kabul edildiğinde) kullanım fiyatından en az başlangıçta opsiyona ödenen prim kadar fazla olmalıdır.
Call opsiyonu satan (short-call) tarafın piyasa beklentisi ise, call opsiyon alıcısının tam tersi yöndedir, diğer bir ifadeyle call opsiyon satıcısı, ayı piyasası beklemektedir. Ancak satıcı için beklenti mutlak ayı piyasası olmak zorunda değildir. Bunun sebebi, opsiyon satıcısının işleme prim alarak başlıyor olmasında saklıdır. Ayrıca elindeki portföye karşı call opsiyonu satan bir yatırımcı, bunu korunma (hedging) amacıyla yapıyor da olabilir.
Pozisyona prim alarak başlayan kısa pozisyon sahibi, opsiyonu, içsel değerinden her zaman daha yüksek bir değere satar; aradaki bu fark opsiyonun “zaman değeri”nden kaynaklanır. Bu yüzden opsiyonun “zaman değeri” aşınması her zaman satıcının lehine işler ve yatay piyasa koşulunda kazanan taraf opsiyon satıcısı olur.
Satım Opsiyonları (Put Opsiyonlar)
Satım opsiyonları alıcısına belirli bir dayanak varlığı, vade tarihinde kullanım fiyatından satma hakkı verirken; satıcısını ise aksine “satın alma” yükümlüğü altına sokar. Bir opsiyonun satım opsiyonu (put opsiyon) olduğu, opsiyonun sözleşme kodunda yer alan “S” harfinden anlaşılır. Buradaki “S” harfi de “Satım Opsiyonu” teriminden gelmektedir.
Bir put opsiyonu alıcısı (long-put) ise -call opsiyonu alıcısının (long-call)- tam aksine bir düşünceyle işleme girer. Belirli bir kullanım fiyatından “satım hakkı”nın alınması altındaki yatırım öngörüsü, vade bitiminde dayanak varlığın, kullanım fiyatının altında fiyatlanacağı beklentisidir. Böyle bir durumda, vade tarihinde spot piyasadan daha ucuza satın alabileceği bir ürünü, opsiyon satıcısına daha pahalıya “satma hakkı”nı elinde bulunduran alıcı, doğal olarak bu uzlaşıdan ödeme almaya (nâkdi uzlaşı) hak kazanır.
Ancak uzlaşıyla sonlanan her call ya da put opsiyon sözleşmesi, alıcı açısından net kâr anlamına gelmez. Opsiyon alıcılarının vade bitiminde net kâr elde edebilmeleri ancak ve ancak alınan uzlaşı ödemesinin, opsiyon alınırken ödenen primi aşmasıyla mümkündür.
Put opsiyonu satıcısının karşı karşıya olduğu risk-getiri grafiği de, yine call opsiyonu satıcısınınki gibi kâr aleyhine asimetriktir. Diğer taraftan, put opsiyonu satıcısı da tıpkı call opsiyonu alıcısı gibi yükseliş beklentisiyle işlem açar; fakat burada “alım hakkı almak” yerine, “satım hakkı satma”nın tercih edilmiş olması, satıcının özel bir beklentiye yönelik geliştirdiği opsiyon stratejisinin bir gereği olabileceği gibi, doğrudan satıcı tarafın zaman değeri bakımından opsiyon işlemine avantajlı başlıyor olmasından da kaynaklanabilir.
Opsiyon Türlerinde İkincil Piyasa İşlemleri
Opsiyon piyasasında ne satıcı ne de alıcı vade bitimine kadar beklemek zorundadır. Likit bir piyasanın varlığı durumunda, alış ya da satıştan kaynaklanan bir açık pozisyon, çok az bir spread farkıyla ters işlem (aynı opsiyonda alışa karşı satış, satışa karşı alış) ile istenildiği anda kapatılabilir. Opsiyonlardaki bu ikincil piyasa işlemleri, opsiyonların vade içinde de çeşitli parametreleri üzerinden trade edilebilmesine imkân verir. Vade bitiminde zararda sonlanmış bir opsiyon, vade süresi içerisinde doğru zamanlamayla pozisyon kapatıldığı takdirde alıcı ya da satıcısına kazanç sağlayabilir.
Yatırımcı, aldığı call ya da put opsiyonu vadeden önce satmayı planlıyorsa, beklenen yükseliş haraketli en az alım-satım makasını ve ödenen komisyonu aşacak güçte olmalıdır. Opsiyon priminde, alım-satım makasını aşacak miktarda yükseliş için dayanak varlıkta ne kadarlık bir yükseliş olması gerektiği ise, opsiyonun deltasına bakarak bulunur. Ancak bu noktada, opsiyonun elde tutulacağı süre boyunca maruz kalacağı günlük zaman değeri kaybı da (Teta) hesaplamalara muhakkak dâhil edilmelidir.
GCM Yatırım’da Opsiyon Demo Hesabı Nasıl Açılır?
Opsiyon türleri arasındaki farkı anlamak ve call ya da put opsiyon türlerini kullanarak ne tür stratejiler hayata geçirebileceğinizi öğrenmek için –şimdi yaptığınız gibi- makaleler okuyarak işe başlamak gerçekten iyi bir fikir. Ancak bir Çin atasözü der ki “Bana anlatırsan unuturum, bana gösterirsen hatırlarım, beni dâhil edersen öğrenirim”. Doğrusu bu söz adeta opsiyon piyasaları için söylenmiş gibi duruyor.
Peki, tüm dünya yatırımcıları tarafından bilinen ve kullanılan opsiyonların dünyasına dâhil olup, opsiyonları her yönüyle öğrenme zamanı sizce de artık gelmedi mi? Üstelik opsiyon piyasalarını deneyimlemek için herhangi bir ücret ödemenize de gerek yok. Çünkü hemen kendinize ücretsiz bir GCM Opsiyon Demo hesabı açarak 100.000$ sanal parayla hiç risk almadan opsiyonların zengin dünyasıyla tanışabilirsiniz. Hesap açmak için aşağıda linki tıklamanız ve karşınıza çıkacak olan formu doldurmanız yeterli!
GCM Yatırım ile Opsiyon Yatırımı Yapmak İçin Ücretsiz Demo Hesabınızı Şimdi Oluşturun
