Katılım Endeksi Nedir?

Katılım Endeksi, Borsa İstanbul’da işlem gören ve katılım finans prensiplerine uygun hisse senetlerinden oluşan bir borsa endeksidir.

Bu bağlamda “Katılma endeksi nedir?” sorusunun esasında en özlü cevabı, bu endeksin hazırlanma maksadıyla ilişkilidir. Buna göre katılım endeksi/endeksleri oluşturulmasının amacı, yatırım kararlarında İslamî kuralları gözeten yatırımcılara yönelik olarak, İslam ahkâmının öngördüğü emir ve yasaklara riayet ederek yönetilen ve yine bu kurallara göre faaliyet gösterilmesinde sakınca olmayan (caiz/mubah) bir sahada faaliyet gösteren şirket hisselerinin piyasa performansını yansıtacak bir gösterge oluşturulmasıdır.

Ayrıca yine katılım endekslerinin oluşturulması sayesinde, Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler arasından hangi şirketlerin katılım finans prensiplerine uygun iş sahalarında ve yine bu prensiplere uygun bir iş modeliyle faaliyet gösterdiği konusunda da yatırımcı farkındalığına katkı sunulmuş olmaktadır.

Katılım endekslerinin oluşturulması ve katılım endeksinde yer alacak şirketlerin İslamî kıstaslar gözetilerek belirlemesi çalışması, Borsa İstanbul ile Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) bünyesinde yer alan Danışma Kurulu arasındaki işbirliğine dayanır. Buna göre Katılım Endeksi’nde yer alacak şirketler seçilirken, Danışma Kurulu tarafından hazırlanan “Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standardı” ile “Katılım Finans İlkelerine Uygun Faaliyet Gösteren Şirketlerin Belirlenmesinde Esas Alınacak Rehber” isimli iki farklı doküman esas alınmaktadır.

Katılım endeksi hisselerinin tümü, Yıldız Pazar, Ana Pazar veya Alt Pazar hisseleri içerisinden seçilir ve diğer endeksler katılım endeksi hissesi seçiminde kapsam dışındadır.

Ayrıca “Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standardı” metninin 1.1. maddesinde belirtilen faaliyetlerden elde edilen gelirlerin, toplam gelirleri içindeki payı %5’i aşan şirketler de, katılım endekslerine alınmaz. Söz konusu bu faaliyetler şunlardır:

• Alkollü içki üretim ve ticareti,
• Tıbbi gayeler dışında uyuşturucu maddelerin üretim ve ticareti,
• Kumar ve kumar hükmündeki faaliyetler,
• Domuz ve mamullerinin üretim ve ticareti,
• Faizli finans işlemleri,
• Para ve/veya para hükmündeki varlıklar arasında yapılan vadeli işlemler,
• Ahlaka ve İslamî değerlere aykırı yayıncılık,
• İslami değerlerle bağdaşmayan eğlence, otelcilik vb. faaliyetler,
• Çevreye ve canlılara büyük zararı olan faaliyetler,
• İnsan fıtratını değiştirmeye yönelik biyolojik/genetik faaliyetler,
• Sağlığa zararlı tütün ürünlerinin üretim ve ticareti.

Katılım Endeksi Türleri Nelerdir?

Belirli seçim aşamalarından geçilmek suretiyle, katılım finans ilkelerine uygunluğu saptanan şirketlerin seçilmesiyle BIST Katılım Tüm Endeksi oluşturulur. Bu sebeple BIST Katılım Tüm Endeksi, katılım endeksleri içerisinde kapsamı en geniş olan endekstir.

Ayrıca yine BIST Katılım Tüm Endeksi kapsamındaki şirketler arasından, işlem hacmi ve fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri en yüksek şirketler seçilerek BIST Katılım 30, BIST Katılım 50 ve BIST Katılım 100 Endeksleri de ayrıca hesaplanır.

Fiili Dolaşımdaki Pay Oranı: Fiili Dolaşımdaki Pay Oranı, Borsa İstanbul piyasalarında işlem gören payların halka açıklık oranlarını gösterir ve bu oran MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşu) tarafından hesaplanarak ilan edilir.

Katılım 30 Endeksi

BIST Katılım Tüm Endeksi’nde yer alan şirketler arasında, işlem hacmi ve fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri en yüksek 30 katılım şirketi bir araya getirilerek, BIST Katılım 30 Endeksi oluşturulur.

Ayrıca yine BIST Katılım 30 Endeksinde yer alan katılım hisselerinden, BIST Katılım 30 Eşit Ağırlıklı Getiri Endeksi de hesaplanmaktadır.

Katılım 50 Endeksi

BIST Katılım Tüm Endeksi’nde yer alan şirketler arasında, işlem hacmi ve fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri en yüksek 50 katılım şirketi bir araya getirilerek, BIST Katılım 50 Endeksi meydana getirilir.

BIST Katılım 50 Endeksi hisseleri, BIST Katılım 30 Endeksi hisselerini de kapsamına alır.

Katılım 100 Endeksi

BIST Katılım Tüm Endeksi’nde yer alan şirketler arasında, işlem hacmi ve fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri en yüksek 100 katılım şirketi bir araya getirilerek, BIST Katılım 100 Endeksi oluşturulur.

BIST Katılım 100 Endeksi hisseleri, hem BIST Katılım 50, hem de BIST Katılım 30 Endeks hisselerini de içeren bir endekstir.

Katılım Model Portföy Endeksi

Katılım Model Portföy Endeksi, BIST Katılım 50 Endeksi’nde yer alan hisselerden belirli eleme kriterlerine göre seçilmiş 13 adet hisseden oluşur.

09.07.2014 tarihinden bu yana oluşturup hesaplanan Katılım Model Portföy Endeksi’ne hisse seçimi için yapılan eleme işleminde, Fiyat/Kazanç oranı, Firma Değeri/ Favök ve Piyasa Değer/Defter Değeri gibi birtakım finansal oranlar ve kredi derecelendirme puanı gibi ölçütler kullanılır.

Ayrıca katılım hisselerinin bu endekse dâhil olabilmesi için, örneğin Toplam Borç/Toplam Aktifler gibi bazı finansal yapı oranlarında da, ölçüt olarak konulmuş belirli referans oran değerlerini sağlamaları gerekmektedir.

Katılım Endeksinde Bulunan Şirketlerin Finansal Özellikleri Nelerdir?

Katılım endeksinde yer alacak şirketlerin faizli borç almamaları ve faizli hesaplarda para tutmamaları esastır. 

Ancak bu kurala rağmen, şirket varlığını devam ettirme zorunluluğundan kaynaklanan istisnai haller söz konusu olduğunda, alınan faizli borçlar şirketin “toplam varlıkları” ve “piyasa değeri”nden daha büyük olanının %33’ünü aşmamalıdır.

Diğer yandan, operasyonel zorunluluklarla faiz getirisi sunan hesaplarda tutulan aktiflerin toplamı da, yine şirketin “toplam varlıkları” ve “piyasa değeri”nden daha büyük olanının %33’ünü geçmemesi gerekir.

Bu şartları sağlamayan şirketlerin hisseleri ise, katılım endeksi hisselerine dâhil edilmez.

GCM Yatırım Farkıyla, Borsa İstanbul’da Yatırım Yapın

Geleceğinizin inşasına bugünden başlayın ve yarınlarınıza yatırımı ertelemeyin.

Öyleyse şimdi siz de GCM Yatırım’da kendiniz için bir Yatırım Hesabı başvurusu yapın ve tasarruflarınızı Borsa İstanbul’da değerlendirin.

Üstelik borsa hesabınız açılana kadar, dilerseniz GCM Yatırım’ın sunduğu eşsiz ayrıcalıktan siz de faydalanabilir ve kullanımı tamamen ücretsiz olan “Demo Hisse Hesabı” ile 100.000 TL sanal parayla hiç risk almadan Borsa İstanbul’da yatırım yapmanın deneyimini yaşayabilirsiniz.

GCM Yatırım ile Borsa Yatırımı Yapmak İçin Ücretsiz Demo Hesabınızı Şimdi Oluşturun