2025'in İlk Çeyreğinde Şirketler Zorlu Sınavdan Geçti
2025 yılının ilk çeyreği, mevcut makroekonomik koşullar nedeniyle zorlu geçti. Enflasyondaki gelişmelere paralel olarak para politikasını şekillendiren TCMB, çeyrek sonuna yaklaşırken yaşanan siyasi gerilimle birlikte piyasaları dengelemek adına çeşitli adımlar attı. Ancak faizlerin yeniden önceki seviyelerine yükselmesi, geçici bir süreliğine faiz avantajının kaybolmasına ve bu durumun iç talepte bir yavaşlamaya neden olmasına yol açtı.
Mevcut görünümde ek süre talep edenler dışında 546 şirket bilançosunu açıkladı. Açıklanan finansallarda 269 şirket net zarar açıklarken 275 şirketin ise net kar rakamı açıkladığı görüldü.
BİST100 endeksi özeline bakıldığında ise finansallarını açıklayan 93 şirketten 27’sinin zarar 66’sının ise net kar açıkladığı görülmektedir.
BİST100 endeksinde VESTL 5.07 milyar TL ile en yüksek zarar açıklayan şirket olurken, 25.28 milyar TL ile en yüksek kar açıklayan şirket ise GARAN oldu. Genel olarak bakıldığında enflasyon muhasebesi uygulamasından muaf tutulan bankaların yılın birinci çeyreğinde beklentilere paralel veya üzerinde kar açıkladığı dikkat çekmektedir. Diğer taraftan enerji, kimya petrol plastik, sınai, metal eşya makina sektörlerindeki bazı şirketlerin de zarar rakamları öne çıkmaktadır. VESTL başta olmak üzere, PETKM, ALARK, ARCLK, KRDMD, ENJSA, ODAS, KCHOL, TOASO beklentilerin üzerinde zarar açıklayarak dikkatleri üzerine çekerken mevsimsellik etkisiyle beraber THYAO, PGSUS ve TAVHL’nin de birinci çeyreği zayıf geçirdiği görüldü.
Tüketici güvenindeki zayıflama, perakende ve dayanıklı tüketim gibi sektörleri doğrudan etkilerken, hanehalkı harcamalarının ertelenmesi ya da ihtiyaçla sınırlı kalması, şirketlerin hacimsel büyüme sağlamasını zorlaştırdı. Bu dönemde şirketlerin karşılaştığı temel sorunlardan biri de maliyet tarafında yaşandı. Özellikle personel giderlerindeki artış, hammadde maliyetleri vb. unsurlar operasyonel karlılıklar üzerinde ciddi baskı oluşturdu.
Bir diğer önemli sorun ise finansman giderlerindeki artış oldu. Kredi faizlerinin yüksek seyretmesi ve borçlanma maliyetlerinin artması, şirketlerin kar hanesine doğrudan olumsuz yansıdı. Özellikle borçluluğu yüksek olan ve döviz açık pozisyonu taşıyan şirketlerde net kar rakamları geriledi. Ayrıca enflasyon muhasebesi uygulamasının da etkisinin hissedilmeye devam ettiği bir bilanço sezonu oldu.
Ancak tüm bu olumsuzluklara rağmen, dönemsel olarak pozitif ayrışan şirketler de oldu. Operasyonel verimliliği güçlü, maliyet kontrolünü etkin yürüten şirketler, iç talepteki durgunluğu daha sınırlı hissetti. Kur riski düşük, güçlü nakit pozisyonuna sahip ve yatırım harcamalarını disiplinli yürüten şirketler, zayıf talepli bu ortamda bile görece daha sağlıklı sonuçlar açıkladı. Piyasa medyan beklentisinin üzerinde kar açıklayarak öne çıkan şirketler FROTO, TTKOM, TURSG, EKGYO, ULKER, ANSGR, AEFES, MGROS olurken zarar açıklaması beklenirken güçlü şekilde kar açıklayan SISE oldukça dikkat çekti.
Özetle, 2025’in ilk çeyreğinin son bölümünde TCMB’nin siyasi gerilimle birlikte faize yönelik yukarı yönlü attığı adım ile birlikte eski faiz seviyelerine yaklaşması, durgun iç talep ve maliyet baskılarının şekillendirdiği zorlu bir dönem olarak geride kaldı. Bu dönemde temel farkı yaratan unsur, şirketlerin operasyonel dayanıklılığı ve mali disipliniydi. Ayrışmaların yılın kalan kısmında da devam edeceği düşüncemiz sürmektedir. Yılın ikinci yarısından itibaren, ekonomik görünümde sınırlı toparlanma sinyalleri izlenebilir. Ancak para politikasındaki sıkılık devam ettiği sürece, iç talepte anlamlı bir canlanma kısa vadede zor görünüyor. Özellikle TCMB'nin faiz indirimi yönünde net bir sinyal vermemesi, finansman koşullarını baskı altında tutmaya devam edebilir. Operasyonel verimliliği yüksek, maliyetlerini iyi yöneten ve borçluluğu düşük şirketlerin yine görece güçlü kalması beklenirken, kur riski yüksek ve iç pazara bağımlı şirketlerin zorluk yaşaması muhtemel. Enflasyon muhasebesi uygulaması ve yüksek baz etkisi, finansallar üzerindeki etkisini sürdürebilir. Dolayısıyla, 2025’in kalanında da şirketlerin bilanço kalitesindeki ayrışmaların ön planda olduğu, seçici olmanın kazandıracağı bir dönem yaşanması beklenmektedir.