Elektrikli Araç Piyasasında Üçüncü Çeyrek Görünümü
ABD’de elektrikli araç piyasasında artan rekabet, bazı şirketlerin güç kazanmasına ortam yaratmış olabilir. Halihazırda yeşil dönüşüm temasıyla ilgisini koruyan elektrikli araç sektörü, özellikle makroekonomik gündemin de olası desteğiyle güç kazanabilir. Yılın son çeyreğine yaklaşırken, üçüncü çeyrek itibariyle bazı şirketlerin görünümlerini aşağıdaki gibi özetledik.
Üreticilerin satış adetlerini ve pazar paylarını içeren bir önceki raporumuza ulaşmak için tıklayınız.
Son birkaç aydır, Fed’in politika faizinde geri adımı ne zaman atacağına yönelik tartışmalar gündemde kalmaya devam ediyor. Diğer yandan 22 yılın en yüksek seviyesinde bulunan Fed politika faizini, ekonominin soğumasına olanak tanıyor.
Geçtiğimiz yıl başlayan bu süreç Tesla’nın başlattığı, araçların fiyatlarında indirim silsilesinin yaşanmasında en büyük faktör olmuştu. Talebin baskılanacağı beklentisi şirketlerin satış performansı ve dolayısıyla karlılığı üzerinde kara bulut gibi dolaşırken, bu durumun önüne geçebilmek için önemli oranda fiyat indirimlerine gidildi. Yine Tesla, bu durumu bu yılın ikinci çeyreği henüz başlamışken tersine çevirdi ve araç fiyatlarında %2,5 ile %3 arasında değişen oranlarda artışa gitti. Elektrikli araç piyasasını domine eden Tesla’yı takip edip etmeyecekleri, rekabet açısından önemli olmaya devam ediyor.
Şirketler bazında satışlara odaklandığımızda; Tesla, Ford Motors ve General Motors, son dört çeyrekte neredeyse benzer eğilimde satış performansı sergilediği söylenebilir. Bu üç şirketin küresel çapta büyük ölçekte üretim yaptığını hatırlatmakta fayda bulunuyor. Burada Tesla tamamen elektrikli araç üretimi yaparken, Ford Motors ve General Motors hem fosil yakıt kullanan hem de elektrikle çalışan araç üretimi yapıyor. Ford Motors ve General Motors’un üretimlerinin oldukça küçük payının elektrikli olduğunu belirtmek gerekebilir (aşağıdaki tablo). Rivian ise satış hacmi olarak diğer 3 şirkete göre oldukça küçük kalıyor. Fakat Rivian’ın satış hacmi, Ford Motors ve General Motors’un elektrikli araç satışının yaklaşık %25 oranında uzaklıkta bulunuyor. Bu istatistiklere ulaşmak için önceki raporumuzu inceleyebilirsiniz.
Karlılık anlamında şirketlere odaklandığımızda, Tesla sıkılaşan ortam nedeniyle elde ettiği karın son dört çeyrektir düştüğünü gözlemleniyor. Ford son çeyreğe kadar istikrarlı biçimde karını artırırken, General Motors son dört çeyrekte art arta karını artıran bir performans çiziyor. Rivian ise son çeyreğe kadar net zararını azaltabilmişti, ancak son çeyrek itibariyle bu tablo tersine dönmüş gözüküyor ve şirket sürekli net zarar elde eden bir performans çiziyor.
Bazı özet istatistikleri incelediğimizde, piyasanın neden Tesla’yı Ford Motors ve/veya General Motors’a tercih ettiğini ve Rivian’ın halen neden düşük bir firma değerine sahip olduğuna inceleyebileceğimizi düşünüyoruz.
Hem piyasa değeri hem de firma değeri açısından Tesla, diğer 3 şirkete göre en önde bulunuyor. Bu durum yeşil enerji, karbon ayak izinin azaltılması eğiliminin başladığı son birkaç yıldır bu şekilde devam ediyor. Piyasa Tesla’ya, şirketin yıllıklandırılmış karının yaklaşık 77 katında (F/K = P/E) bir fiyatlama gerçekleştiriyor. Firma Değeri / FAVÖK oranına (45,55) ve Fiyat / Satış oranına (8,69) baktığımızda da yine benzer şekilde bir fiyat biçme söz konusu. Burada Tesla’nın kar marjının, diğer şirketlerin oldukça üstünde olduğunu hatırlatmakta fayda bulunuyor. Tesla hem yeşil enerji ana temasından destek alırken, küresel çaptaki elektrikli araç satışlarında lider konumda bulunuyor ve bu liderliği gerçekleştirirken de kar marjını alıştığımız tipteki üreticilere göre oldukça yukarıda konumlandırıyor.
Ford Motors ve General Motors, her ikisi de Tesla’ya göre benzer görünümlere sahipler. Hem piyasa değeri hem de firma değerleri birbirine yakın konumda bulunuyor. Ancak iki şirketi birbirlerine göre ele aldığımızda, General Motors daha yüksek kar marjı ile çalışırken daha düşük F/K oranına sahip.
Rivian ise, net zararını sürdüren bir performansın etkisiyle, negatif kar marjı ve negatif FD/FAVÖK oranlarıyla karşı karşıya. Bu nedenle Fiyat / Satış oranına odaklanmak, piyasanın bakış açısını yakalayamaya imkan tanıyabilir. F/S oranı Tesla’nın yaklaşık olarak yarısı konumunda bulunurken, Ford Motors ve General Motors’un oldukça üzerinde. Bu durum yine Tesla’nın itici gücü olan enerjide dönüşüm temasının getirmiş olduğu uzun vadeli bakış açısının sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Bu durumun Tesla’ya benzer bir tablo olduğunu hatırlatmak gerekebilir. Tesla 2019 yılı üçüncü çeyreğine kadar, bazı dönemler hariç olmak üzere, sürekli zarar eden bir performans sergilemişti. Tesla 2019 üçüncü çeyreğinden itibaren ise karını eski dönemlere göre ciddi bir oranda artırmıştı. Rivian’ın böyle bir patika izleyip izlemeyeceği en önemli soru işareti gibi gözüküyor.
Yukarıda kullanılan grafikler Tradingeconomics’ten, veriler ise Finance Yahoo’dan alınmıştır.