Tarım Dışı İstihdam Kırılma Noktasında
Forex piyasasının en önemli göstergelerinin başında yer alan ABD’nin tarım dışı istihdam değişimi verisi, bu ay da yatırımcılar tarafından merakla beklenecek. Geride kalan ay tahminlerin çok üzerinde açıklanan rakam, bu kez kritik bir eşiğe de yaklaştığı için ayrı bir önem taşıyor. Peki bugün yayınlanacak olan tarım dışı istihdam değişimini bir kat daha özel kılan faktör nedir?
Bugün açıklanacak Mayıs ayına ait raporda, istihdamda 113,000 ve üzeri bir artış olduğunun görülmesi durumunda, 2008 krizi boyunca meydana gelen tüm iş kayıplarının telafi edildiğine dair bir kırılma noktasına ulaşılacak. Bugün TR saat, ile 15:30’da açıklanacak Tarım Dışı İstihdam verisinde beklenti Mayıs ayında istihdam piyasasına 214,000 kişilik bir artış gerçekleşeceği yönünde.
Veri beklenirken, Çarşamba günü açıklanan ADP Tarım Dışı İstihdam Değişikliği verisi, istihdama katılımın beklenen hızda olmadığı yönünde. Ancak beklenenden zayıf raporda açıklanan 179,000 kişilik artış bile, istihdam piyasasındaki büyümenin kırılma noktasını geçmesine yetecek seviyede.
Peki neden piyasalarda toparlanma gerçekleştiği yönünde bir hava yok?
Bahsettiğimiz kırılma noktası bir simge. 8,7 milyonluk iş kaybının toparlanması yaklaşık 2 yıl sürdü. Fakat bu ortamı hazırlamak 4 yıl gibi çok daha uzun bir süreçte gerçekleşti. Ek olarak, toparlanan rakamın, kaybedilen rakamlar aynı olma şartı da bulunmuyor, hatta bu durum aynı eyalet içerisinde bile geçerli durumda.
Nevada ve Arizona gibi konut piyasasında derin yaralar almış eyaletler, istihdam kayıplarını toparlamada iyi bir ilerleme kat etmiş değil. Örneğin Kuzey Dakota 2008’e göre %30 daha fazla iş olmasına rağmen, Texas’ta aynı gösterge %9’da.Ülke geneline baktığımızda, kriz başlangıcından bu yana yapı ve imalat sektöründe iş kayıpları 4,2 milyon civarında. Bu rakamın sadece dörtte biri kadarı toparlanmaya dahil olabildi.
Bu karşılaştırmalarda yıldız durumunda ise profesyonel ofis meslekleri bulunuyor. Bu sektör sadece kayıplarını telafi etmekle kalmayıp, aynı zamanda tüm zamanların en yüksek seviyelerine ulaşmış durumda. Sağlık sektöründeki istihdamda da büyüme hiç yavaşlamadı diyebiliriz.
Biraz ayrıntıya girecek olursak, ABD İşgücü İstatistikleri Bürosu 2022 tarihine kadar en çok iş alanının sağlık ve perakende satış sektörlerinde açılmasını bekliyor. Bunu takip eden bölümlerse yönetici asistanlığı, kapıcılık ve işçi olarak görülüyor.
İstihdam büyümesine sıkıca bel bağlanmış durumda çünkü ABD nüfusu da hızla büyümeye devam ediyor. Bu nedenle de kırılma noktasının geçilmesinin tek başına yeterli olmaması mümkün.
Bu konuyu da kısaca irdelediğimizde, 2 yıllık bir toparlanma süreci ve bu altyapının hazırlanması için geçen 4 yıllık süreçte, birçok yeni mezunla beraber iş arayışlarının da arttığını görüyoruz. Ülkede şu an 2008 yılına göre, 15 milyon daha fazla çalışma yaşında kişi bulunuyor. Kısacası sağlıklı bir istihdam rakamı için resesyondan beri karşılanan istihdamın dışında 15 milyona yakın bir katılımın daha gerçekleşmesi gerekiyor.
2006-07’lere göz attığımızda, işsizlik oranının %4-5 arasında bir döngü yaşadığını görüyoruz. Fakat bu seviye, aynı zamanda aşırı ısınan emlak piyasasını da içeriyordu. Bu seviyelerin hedeflenmesi emeklilik patlaması ve uzun vadeli işsizlerin geçici işlere girmesi nedeniyle kısa sürede mümkün olmayabilir.
İlerlersek, “tam istihdam” mümkün olmamakla birlikte, anketlere göre teorik bu yaklaşımda işsizlik oranı %5,5 olarak kabul ediliyor. Bu seviyedeki oranın, sağlıklı bir istihdam piyasasına işaret edeceği beklenmektedir. Son duruma baktığımızda ise Nisan ayında işsizlik %6,3’ken, beklenti %5,5’lik oran için en az 2 yıl geçmesi yönünde. Aslına bakarsak, %4,5’luk işsizlik oranlarına geri dönülmesi zorunluluk olmamakla beraber, bu gelişme muhakkak büyük bir ilerleme anlamına gelecektir. Bu paralelde ABD’nin pozitif yönde ivme kazandığı görülen ABD istihdam rakamları dikkatle takibi sürdürülecektir.