FEDin faiz artırımı ve ötesi

Uluslararası piyasalar son dönemlerde, önemli merkez bankalarının olası para politikası kararlarına odaklandı. Başta Avrupa ile Amerika olmak üzere, Japonya ve İngiltere merkez bankalarının gelecek aylarda atması beklenen adımları, varlık fiyatlarında yönü belirleyen temel dinamikler arasında yer aldı. Dolar, Euro, altın ve borsa endekslerinin yanı sıra, piyasaların risk iştahı da bu açıklamalar ile sık sık değişimler yaşadı.

Bu yıl veya 2016’nın ilk yarısında, güçlü ekonomilerin para politikalarını yöneten ve piyasalar için önem taşıyan merkez bankalarının, bir şekilde aksiyon almaları bekleniyor. Bunlar arasında ise özellikle ABD Merkez Bankası’nı (FED) farklı bir tarafta değerlendirmek gerekiyor. Çünkü dünyanın en büyük ekonomisi ve dünyanın en çok kullanılan para birimi adına FED’in atacağı adımlar sadece ABD için değil, tüm dünya için oldukça kritik bir önem taşıyor. Ayrıca Banka’nın çok kritik bir yol ayrımına yakın olduğu düşünülünce de, ilgili konu piyasalar için daha ilginç bir hale geliyor.

“Faiz artırımı ne zaman?”

Piyasalara göre FED, Aralık ayında bir faiz artırım kararı almaya çok yakın. ABD’den gelen veriler ve Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) yetkililerinin açıklamaları geride bıraktığımız haftalarda Banka’nın bu yıl bir faiz artışı yapacağı yönündeki inancı artırdı. 28 Ekim’de tamamlanan FOMC toplantısının yayımlanan tutanaklarında da, 16 Aralık’ta bir artırımın uygun olacağı görüşünü çoğu üyenin paylaştığı görüldü. Yani uzun zamandır piyasaları meşgul eden “FED ne zaman faiz artıracak?” sorusu, gelecek ay cevap bulabilir. Peki ya FED, yaklaşık on yılın ilk faiz artırımını gerçekleştirdikten sonra ne olacak? Piyasalar için FED tarafındaki belirsizlikler ortadan kalkacak mı? Şimdilik öyle görünmüyor.

“Faiz artırımının ardından” 

Uluslararası piyasalar, yaklaşık iki yıldır  (görece daha yoğun olarak) FED’in faizleri ne zaman artıracağına ilişkin sorunun cevabını arıyor. 2014’ün Mart ayında ilk kez FED Başkanı sıfatı ile FOMC’nin basın konferansında söz alan Janet Yellen, görev süresinin büyük kısmında FED’in ne zaman faiz artıracağı yönündeki spekülasyonlar ile mücadele etti. Ancak ilk faiz artırımının yapılmasının ardından tüm “hikaye” tabi ki bitmeyecek. St. Louis FED Başkanı James Bullard, 20 Kasım’da katıldığı bir organizasyonda aslında çok çarpıcı mesajlar verdi. Faiz artırımının gerçekleştirilmesinin ardından yatırımcıların, her FOMC toplantısında faiz oranının bir kez daha artırılıp artırılmayacağına ilişkin belirsizliğin yaşanabileceği bir döneme hazır olmaları gerektiğini belirten Bullard, “Piyasa, sıfıra yakın faizler ile belirsizliğin düşük olduğu bir ortama alışmıştı” ifadesini kullandı. Başkan’ın bu tespiti tabi ki
uluslararası piyasaların ilk kez düşündüğü bir faktör değil, ancak faiz artırımlarının temposunun çok daha önemli olduğu fikrini de, piyasalar henüz fiyatlara tam olarak yansıtabilmiş gibi görünmüyor. 28 Ekim’de tamamlanan FOMC toplantısının tutanaklarında, faiz artırımlarının kademeli olacağına vurgu yapılması, piyasaları sert bir artırım rotasının izlenmeyeceği algısının öne çıkması ile rahatlatmıştı. Yine de 2016’da FED’in takip edeceği yol haritası hakkında piyasaların herhangi bir şeye tam olarak ikna olduğunu söylemek şimdilik zor görünüyor.  ABD ekonomisinin sağlığı hakkında bilgiler verecek makro göstergeler ve FOMC yetkililerinden gelecek açıklamalar, beklentileri şekillendirerek Dolar ve diğer para birimleri ile birlikte birçok finansal enstrümanın değerini belirleyecek kritik faktörler olarak öne çıkıyor.

“Faizin temposu”

Aralık ayında ya da 2016’nın ilk aylarında… Piyasalar artık FED’in faizleri yukarı çekmeye başlamasına oldukça az bir süre kaldığına inanıyor. 2006’dan sonra ilk kez olacak faiz artırımının ardından ise FED’in nasıl bir artırım döngüsüne gireceği önem arz ediyor. Son açıklamalara göre kademeli, yani yavaş bir tempo izleneceği belirtiliyor. Tabi ki piyasalar buna ilişkin beklentilerin şekillenmesi için, bundan önce olduğu gibi (tahvil alımlarının azaltılma süreci), birçok farklı değişkeni değerlendirecek. Faiz artışlarının hızı için en önemli kanıtlar, FOMC üyelerinden ve FED Başkanı’ndan gelecek açıklamalar ile birlikte, başta istihdam ve enflasyon verileri olmak üzere makro-ekonomik veriler tarafından gelebilir. Ancak bunun yanında çok önemli bir ipucunu, FOMC üyelerinin tahminlerini göz ardı etmemek gerekiyor. Konuya ilişkin olarak bir öngörü oluşturulabilmesini sağlayabilecek ilk dokümanlar, Aralık ayı FOMC toplantısında yayımlanacak.

Yukarıdaki tabloda 17 FOMC üyesinin, ilgili yılın sonuna ilişkin olarak, politika faiz oranının hangi seviyede olacağına ait tahminleri veriliyor. Örneğin, son olarak Eylül ayında yayımlanan dokümanda 2015 yılının sonunda 7 üyenin, faizin %0,25 ile %0,50 arasında olacağını beklediği görülüyor. Her çeyreklik dönemde bu çalışmayı yaparak paylaşan FOMC, Aralık toplantısında da tabloyu yayımlayacak. Faiz artırım kararının alınıp alınmayacağı ile birlikte, eğer artırılacaksa, ne büyüklükte bir adım atılacağı da önemli bir konu. Ancak 2016 için Dolar bazlı trendleri belirleyebilecek bir diğer değişken, Eylül’de yayımlanan yukarıdaki tabloda, Aralık ayı ile birlikte nasıl değişiklikler gerçekleşeceği olabilir. Eylül ayındaki FOMC toplantısından sonra üyelerin tahminlerinin medyanı 2015 yılsonu için %0.375, 2016 için yılsonu için %1.375 ve 2017 yılsonu için %2.625’e işaret ediyordu. Bu rakamlarda, yeni tahminler ile oluşacak değişiklikler, yatırımcılara FED’in ilerleyen dönemde nasıl bir faiz artırım rotası izleneceğine ilişkin ipuçları verebilir. Dolayısı ile Aralık ayı toplantısında göz ardı edilmemesi gereken bu konuyu da dikkatle incelemek gerekeceğini ifade edebiliriz.