FED'in rotası değişir mi?
Küresel piyasalarda yaklaşık iki yıldır ABD Merkez Bankası’nın (FED) para politikası tarafında normalleşmeye gitme yolundaki adımları, gündemin en önemli başlıkları arasında yer alıyor. Finansal varlıklarının yönünü belirleyen FED’in uygulamaları tüm dünya tarafından dikkatle takip edilirken, tahvil alımlarının azaltılmasından, faiz artırımının zamanlamasına ilişkin beklentilere kadar, Banka’nın para politikasındaki değişimler yakından izleniyor. 2015 yılının başlamasına az bir zaman kala, FED’in önümüzdeki dönemlerde çizeceği yol haritası da bu paralelde büyük bir önem taşımaya devam ediyor.
“Beklentiler ne yönde?”
2013’ün başlarında, dönemin FED Başkanı Ben Bernanke tarafından, tahvil alımlarının ilgili yıl içerisinde azaltılmaya başlanabileceğini ifade etmesi piyasalarda derin bir sarsıntı yaşanmasına neden olmuştu. Öyle ki, bu açıklamadan sonra gündemde adeta FED’in para politikasından başka bir faktör konuşulmamaya başlanmıştı. O zamana göre günümüzde, ABD Merkez Bankası’na ilişkin görünümün daha berrak, FED’in politikalarının daha öngörülebilir olduğunu ifade edebiliriz. Piyasa beklentilerinin paralelinde, 2008 yılından bu yana devam eden aylık tahvil alımları Ekim ayında bitirilirken, Banka’nın 2015 ortalarında bir faiz artırımına gideceği düşünülüyor. Geride kalan yıla oranla, ABD ekonomisinin FED’in teşvikleri olmadan ayakta kalabileceği düşüncesinin güçlendiği ifade edilebilir. Şimdi piyasaların merak ettiği asıl soru, FED ne zaman ve nasıl bir tempoda faiz artırımına gidecek.
“Faiz artırımı ne zaman?”
Piyasalarda, FED’in 2006 bu yana yapacağı ilk faiz artırımının ne zaman olacağına ilişkin şekillenen beklentinin temelini, 2014 Mart ayında Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında Başkan Janet Yellen’ın ifadeleri oluşturuyor. FED Başkanı sıfatı ile ilk basın konferansına Mart ayında çıkan Yellen, gelen bir soru üzerine, tahvil alımları tamamen bitirildikten yaklaşık altı ay sonra faizin artırılabileceğini söylemişti. Piyasalarda ise 2014 yılı boyunca ağırlıklı olarak 2015’in ortalarında faiz artışının yapılacağı beklentisinin fiyatlandığını ifade edebiliriz. Ancak FED, ilgili artırımın ekonomik verilere bağı olduğunun altını her fırsatta çiziyor. Banka’nın para politikası kararlarında etkili olan makro-ekonomik göstergeler ise genel olarak istihdam ve enflasyona ait rakamlardan oluşuyor diyebiliriz.
Yukarıdaki grafiklerde, ABD’de işsizlik oranının aşağı yönlü önemli bir eğilim içerisinde olduğu, tarım dışı istihdam değişimi verisinin ise her ne kadar çok istikrarlı görünmese de, 2014 yılının genelinde ABD ekonomisinin aylık 200 bin kişinin üzerinde istihdam yaratmayı başardığına işaret ettiği görülüyor.
Ancak istihdamdaki olumlu görünümün yanında, enflasyon tarafında yükselişin canlı olduğu söylemek çok mümkün görünmüyor. FED’in yakından izlediği göstergelerden olan çekirdek enflasyon oranı Banka’nın hedefi olan %2 seviyesinde tutunma konusunda zorluk yaşıyor. Ekonomik aktivitelerdeki canlılığın zayıf kalmaya devam edebileceği şeklinde yorumlanan bu gösterge, faiz artışı konusunda FOMC üyelerinin kafasını karıştırıyor.
“Eylül ve Ekim FOMC toplantıları”
Söz ettiğimiz ekonomik faktörler arasında yer alan düşük enflasyon görünümü ve bu paralelde büyüme performansı konusundaki kaygılar, FED’in Eylül ve Ekim aylarındaki toplantılarda dikkat çekti. Eylül’de düzenlenen FOMC toplantısının daha sonra yayımlanan tutanaklarında, Komite üyelerinin global ekonomik büyümenin hız kesebileceği ve bunun doğurabileceği bir sonuç olarak güçlü Dolar tedirginliği içerisinde olduklarının görülmesi, piyasaları şaşırtmıştı. Ekim ayına ait FOMC toplantısının tutanaklarında ise FED yetkililerinin enflasyon beklentilerinin yükselmemesini tartıştıkları dikkat çekti. Bazı üyelerin, fiyatları artışın yeterli ölçüde olmaması ihtimalini değerlendirmesi, FED’in para politikasını sıkılaştıracak adımlar için aceleci davranmayabileceği düşüncesini destekledi. Son iki toplantısında söz konusu kaygıların da FOMC toplantılarında masaya yatırıldığının görülmesi, FED’in faiz artışı konusundaki adımlarını bir miktar belirsizleştirebileceğini söyleyebiliriz.
“Yol haritası değişir mi?”
ABD Merkez Bankası’nın faiz artırım zamanı ve temposu, küresel sermayenin akımlarının yönü için büyük bir önem taşıyor. Son iki toplantısında FED’in gündem maddeleri arasında global büyüme ve baskılanmış enflasyon konularının ağırlık kazanması, her ne kadar istihdam tarafında işler yolunda görülse de, Banka’nın erken bir faiz artırımı konusunda daha ihtiyatlı olabileceği beklentilerini destekleyebilir. Ancak bunun 2015 ortasında geleceği düşünülen ilk faiz artımının tarihinde bir değişikliğe neden olup olmayacağını söylemek henüz oldukça zor. Bunun için, ilerleyen dönemlerde açıklanacak olan veri setinin göstereceği yol büyük bir önem taşıyor.
Eğer istihdam piyasasında görülen iyileşme süreci devam ederken, 2015 yılının ilk aylarında enflasyonda da toparlanma izlenirse, FED’in yıl ortası gelmeden faiz artırım kararı alacağı düşüncesi ağırlık kazanarak ilgili dönemde Dolar’da önemli yükselişler görülebilir. Bu paralelde spot altın baskı altında kalabilecekken, Türk Lirası’nın da aralarında bulunduğu gelişen ülke para birimlerinde kayıplar öne çıkabilir. Ancak, son iki toplantısında FED’in kaygılarını taşıdığı görülen global ekonomik büyümenin hız kesebileceği ve enflasyonun düşük kalacağı yönündeki endişeler doğrulanırsa, FED faiz artırımını daha ileri bir tarihe öteleyebilir. Piyasalarda bu gibi bir beklentinin oluşması halinde ABD’nin para biriminde görülebilecek düşüşler, altın ve gelişen ülke para birimlerinde değer kazanımlarını yılın geri kalanında ve 2015’in ilk aylarında destekleyebilir. Bu paralelde özellikle ABD’den önümüzdeki aylarda gelecek istihdam ve enflasyon verilerinin yanında, Aralık ayındaki kritik FOMC toplantısı dikkatle izlenmelidir.
“Beklentiler ne yönde?”
2013’ün başlarında, dönemin FED Başkanı Ben Bernanke tarafından, tahvil alımlarının ilgili yıl içerisinde azaltılmaya başlanabileceğini ifade etmesi piyasalarda derin bir sarsıntı yaşanmasına neden olmuştu. Öyle ki, bu açıklamadan sonra gündemde adeta FED’in para politikasından başka bir faktör konuşulmamaya başlanmıştı. O zamana göre günümüzde, ABD Merkez Bankası’na ilişkin görünümün daha berrak, FED’in politikalarının daha öngörülebilir olduğunu ifade edebiliriz. Piyasa beklentilerinin paralelinde, 2008 yılından bu yana devam eden aylık tahvil alımları Ekim ayında bitirilirken, Banka’nın 2015 ortalarında bir faiz artırımına gideceği düşünülüyor. Geride kalan yıla oranla, ABD ekonomisinin FED’in teşvikleri olmadan ayakta kalabileceği düşüncesinin güçlendiği ifade edilebilir. Şimdi piyasaların merak ettiği asıl soru, FED ne zaman ve nasıl bir tempoda faiz artırımına gidecek.
“Faiz artırımı ne zaman?”
Piyasalarda, FED’in 2006 bu yana yapacağı ilk faiz artırımının ne zaman olacağına ilişkin şekillenen beklentinin temelini, 2014 Mart ayında Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında Başkan Janet Yellen’ın ifadeleri oluşturuyor. FED Başkanı sıfatı ile ilk basın konferansına Mart ayında çıkan Yellen, gelen bir soru üzerine, tahvil alımları tamamen bitirildikten yaklaşık altı ay sonra faizin artırılabileceğini söylemişti. Piyasalarda ise 2014 yılı boyunca ağırlıklı olarak 2015’in ortalarında faiz artışının yapılacağı beklentisinin fiyatlandığını ifade edebiliriz. Ancak FED, ilgili artırımın ekonomik verilere bağı olduğunun altını her fırsatta çiziyor. Banka’nın para politikası kararlarında etkili olan makro-ekonomik göstergeler ise genel olarak istihdam ve enflasyona ait rakamlardan oluşuyor diyebiliriz.
Yukarıdaki grafiklerde, ABD’de işsizlik oranının aşağı yönlü önemli bir eğilim içerisinde olduğu, tarım dışı istihdam değişimi verisinin ise her ne kadar çok istikrarlı görünmese de, 2014 yılının genelinde ABD ekonomisinin aylık 200 bin kişinin üzerinde istihdam yaratmayı başardığına işaret ettiği görülüyor.
Ancak istihdamdaki olumlu görünümün yanında, enflasyon tarafında yükselişin canlı olduğu söylemek çok mümkün görünmüyor. FED’in yakından izlediği göstergelerden olan çekirdek enflasyon oranı Banka’nın hedefi olan %2 seviyesinde tutunma konusunda zorluk yaşıyor. Ekonomik aktivitelerdeki canlılığın zayıf kalmaya devam edebileceği şeklinde yorumlanan bu gösterge, faiz artışı konusunda FOMC üyelerinin kafasını karıştırıyor.
“Eylül ve Ekim FOMC toplantıları”
Söz ettiğimiz ekonomik faktörler arasında yer alan düşük enflasyon görünümü ve bu paralelde büyüme performansı konusundaki kaygılar, FED’in Eylül ve Ekim aylarındaki toplantılarda dikkat çekti. Eylül’de düzenlenen FOMC toplantısının daha sonra yayımlanan tutanaklarında, Komite üyelerinin global ekonomik büyümenin hız kesebileceği ve bunun doğurabileceği bir sonuç olarak güçlü Dolar tedirginliği içerisinde olduklarının görülmesi, piyasaları şaşırtmıştı. Ekim ayına ait FOMC toplantısının tutanaklarında ise FED yetkililerinin enflasyon beklentilerinin yükselmemesini tartıştıkları dikkat çekti. Bazı üyelerin, fiyatları artışın yeterli ölçüde olmaması ihtimalini değerlendirmesi, FED’in para politikasını sıkılaştıracak adımlar için aceleci davranmayabileceği düşüncesini destekledi. Son iki toplantısında söz konusu kaygıların da FOMC toplantılarında masaya yatırıldığının görülmesi, FED’in faiz artışı konusundaki adımlarını bir miktar belirsizleştirebileceğini söyleyebiliriz.
“Yol haritası değişir mi?”
ABD Merkez Bankası’nın faiz artırım zamanı ve temposu, küresel sermayenin akımlarının yönü için büyük bir önem taşıyor. Son iki toplantısında FED’in gündem maddeleri arasında global büyüme ve baskılanmış enflasyon konularının ağırlık kazanması, her ne kadar istihdam tarafında işler yolunda görülse de, Banka’nın erken bir faiz artırımı konusunda daha ihtiyatlı olabileceği beklentilerini destekleyebilir. Ancak bunun 2015 ortasında geleceği düşünülen ilk faiz artımının tarihinde bir değişikliğe neden olup olmayacağını söylemek henüz oldukça zor. Bunun için, ilerleyen dönemlerde açıklanacak olan veri setinin göstereceği yol büyük bir önem taşıyor.
Eğer istihdam piyasasında görülen iyileşme süreci devam ederken, 2015 yılının ilk aylarında enflasyonda da toparlanma izlenirse, FED’in yıl ortası gelmeden faiz artırım kararı alacağı düşüncesi ağırlık kazanarak ilgili dönemde Dolar’da önemli yükselişler görülebilir. Bu paralelde spot altın baskı altında kalabilecekken, Türk Lirası’nın da aralarında bulunduğu gelişen ülke para birimlerinde kayıplar öne çıkabilir. Ancak, son iki toplantısında FED’in kaygılarını taşıdığı görülen global ekonomik büyümenin hız kesebileceği ve enflasyonun düşük kalacağı yönündeki endişeler doğrulanırsa, FED faiz artırımını daha ileri bir tarihe öteleyebilir. Piyasalarda bu gibi bir beklentinin oluşması halinde ABD’nin para biriminde görülebilecek düşüşler, altın ve gelişen ülke para birimlerinde değer kazanımlarını yılın geri kalanında ve 2015’in ilk aylarında destekleyebilir. Bu paralelde özellikle ABD’den önümüzdeki aylarda gelecek istihdam ve enflasyon verilerinin yanında, Aralık ayındaki kritik FOMC toplantısı dikkatle izlenmelidir.