Yükselen Borsa ve Azalan Risk Algısı: BIST ve CDS İlişkisi

Finansal piyasaların dinamik yapısı, yatırımcıların risk algısındaki değişimlere hızlı bir şekilde yansıyabilir. Bu çerçevede hisse senedi piyasaları ile ülke risk primleri, özellikle gelişmekte olan ekonomilerde, birbirini etkileyen önemli göstergeler arasında yer alır. Türkiye özelinde ise Borsa İstanbul ile CDS primleri arasındaki ilişki, son dönemde daha fazla öne çıkan bir konu haline gelmiştir.

BİST’in yukarı yönlü güçlü hareketleri ve eş zamanlı olarak CDS’te görülen gerileme, yatırımcı algısında kayda değer bir iyileşme olduğunu göstermektedir. Bu gelişmelerin yalnızca yatırımcıların kısa vadeli davranışlarını değil, aynı zamanda Türkiye’nin uzun vadeli risk algısının nasıl şekillendiğini de söylemek mümkün görünüyor. Bu çalışmamızda Borsa İstanbul ve CDS arasındaki ilişkiyi detaylı şekilde incelemek, son dönemdeki gelişmeleri değerlendirmek ve önümüzdeki döneme dair olası senaryoları ortaya koymayı amaçlamaktayız.

CDS, yatırımcıların bir ülkenin borcunu geri ödeyememe riskine karşı kullandığı bir sigorta aracı olarak öne çıkar. CDS primlerindeki yükseliş, piyasalarda bu riske ilişkin algının arttığını işaret ederken düşüşler ise ülkenin ekonomik ve siyasi açıdan daha istikrarlı bir görünüme doğru ilerlediği yönündeki beklentileri destekler. Ancak bu hareketlerin çoğu zaman kısa vadeli gelişmelere duyarlı olduğunu ve tek başına kalıcı bir iyileşmenin garantisi olmadığını da unutmamak gerekir.

Türkiye’nin CDS primlerinin, özellikle 2018’den bu yana sık sık gündeme geldiğini görmekteyiz. Kur şokları, yüksek enflasyon, dış finansman ihtiyacının büyüklüğü ve siyasi belirsizlikler, CDS’te ciddi oranda yükselişleri beraberinde getirmiştir. 2018’den bu yana baktığımızda ise 14 Ocak 2022 tarihinde 900,79 baz puan ile en yüksek seviyesine ulaştığı görülmektedir. En düşük seviyesi ise 1 Ocak 2018 tarihinde 154,70 baz puan olarak izlenmiştir.

Son döneme baktığımızda ise özellikle 15 – 19 Eylül 2025 haftasında CDS’in 230–250 baz puan aralığına kadar gerilemesi, yabancı yatırımcı algısında kayda değer bir iyileşmeye işaret etmektedir. Bu gerilemenin, Türkiye’nin borçlanma maliyetlerinden hisse senedi piyasalarına kadar geniş bir etki alanı olduğu söylenebilir.

Borsa İstanbul’un Son Dönem Performansı

Borsa İstanbul’un, 2025 yılının ikinci yarısı itibarıyla yükseliş eğilimine girdiğini izliyoruz. Özellikle Temmuz 2024 zirvesi olan 11.252 eşiğini aşarak yeni zirvelere doğru hareket etmesi, yatırımcı güvenindeki toparlanmanın somut bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor.

Bankacılık sektörü, faizlerdeki dengelenme ve yabancı yatırımcı ilgisiyle öne çıkmaktadır. Bankaların artan karlılık beklentisi endeksin lokomotifi konumundadır.

Sanayi hisseleri, ihracat performansları ve iç talebe olan dayanıklılıkları sayesinde endekse destek vermektedir.

Holding ve yatırım şirketleri, genel risk iştahının artmasıyla birlikte endeksteki yükselişe katkı sağlamaktadır.

Teknik açıdan bakıldığında, 11.250 puan seviyesi kısa vadeli ilk direnç olarak öne çıkarken, bu seviyenin üzerinde kalıcılığın sağlanması durumunda 11.605 TL bazlı zirve seviyesi ve 11.725 aralığı yeni hedef bölge olabilir. Diğer taraftan, geri çekilmelerde 11.025 seviyesi ilk destek noktası olarak izlenmektedir.

BIST – CDS İlişkisi

CDS ile Borsa İstanbul arasındaki ilişki her zaman doğrudan ters yönlü işlememektedir. Bu nedenle “CDS yükselirse BIST düşer, CDS düşerse BIST yükselir” gibi kesin yargılardan kaçınmak gerekir. CDS, ülke risk algısının önemli bir göstergesi olarak öne çıkarken, özellikle Bankacılık Endeksi üzerinde etkisi daha belirgindir. Genel çerçevede, CDS’teki düşüşler Bankacılık Endeksi üzerinde pozitif etki yaratabilir ve bu durum Borsa İstanbul’un da Bankacılık Endeksi öncülüğünde iyimser bir seyir izlemesine zemin hazırlayabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, CDS hareketleri her zaman endeksin tüm bileşenlerine aynı etkiyi yansıtmayabilir. Bu sebeple kısa vadeli dalgalanmalar ve sektör bazlı farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

Son süreçte CDS’in 260 baz puan seviyelerinden 230 baz puana gerilemesi, Türkiye’ye yönelik risk algısında hızlı bir iyileşmeye işaret etmektedir. Bu gelişme, özellikle yabancı yatırımcıların Türkiye varlıklarına yönelmesinde belirleyici rol oynamaktadır. Çünkü CDS yalnızca bir risk göstergesi değil, aynı zamanda fonlama maliyetlerini de etkileyen kritik bir parametredir. Fonlama maliyetlerinin düşmesi, şirketlerin değerlemelerini destekleyerek Borsa İstanbul’un yükselişini kolaylaştırmaktadır.

Tarihsel veriler, Türkiye’de CDS düşüşü ile Bankacılık ve XU100'ün değer kazanımı arasındaki ilişkiyi önemli kılmaktadır. 2020 sonrası dönemde CDS’in gevşediği zaman dilimlerinde borsanın yabancı girişleriyle yukarı yönlü ivmelendiği görülmüştür. Tersine, CDS’in sert yükseldiği dönemlerde (örneğin siyasi krizler, kur şokları veya jeopolitik gerilimler esnasında) borsa güçlü satış baskısıyla karşılaşmıştır.

CDS ve BIST arasındaki etkileşimi anlamak için yalnızca finansal göstergelere bakmak yeterli değildir. Siyasi gelişmeler ve makroekonomik görünüm, bu ilişkinin yönünü belirleyen ana faktörlerdir.

Siyasi Gelişmeler: Son dönemde (CHP) parti içi kurultay sürecinin ve yargı kararlarının kısa vadede siyasi belirsizliği azaltmasının, risk algısının hafiflemesine katkı sağladığı görülmektedir. Ancak siyasi istikrarın kalıcı hale gelmemesi durumunda CDS yeniden yukarı yönlü risk taşıyabilir.

Enflasyon ve Faiz Politikası: Türkiye’nin uzun süredir mücadele ettiği yüksek enflasyon, risk algısını yüksek tutan en önemli faktörlerden biridir. Son dönemde atılan sıkı para politikası adımları, CDS’in düşüşüne katkı sağlarken, bu politikaların sürdürülebilirliği kritik önem taşımaktadır.

Küresel Etkenler: ABD Merkez Bankası’nın faiz indirimine gitmesi, dünya piyasalarında risk iştahını artırarak gelişmekte olan ülkelere yönelik fon akımlarını hızlandırdı. Türkiye’nin CDS primlerinde son dönemde görülen gerilemenin, uluslararası likidite koşullarındaki bu iyileşmeden de destek aldığı söylenebilir.

Önümüzdeki Dönem İçin Beklentiler

Kısa vadede CDS’in mevcut düşük seviyelerde kalmaya devam etmesi halinde Borsa İstanbul’un yükseliş trendini sürdürmesi beklenebilir. Yabancı yatırımcıların Türkiye varlıklarına ilgisinin artması, özellikle bankacılık ve sanayi hisselerinde endeksi destekleyen bir unsur olacaktır. Ancak orta ve uzun vadede bu ilişkinin kalıcılığı için bazı risk faktörlerinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Siyasi riskler: İçerideki siyasi dengeler ve seçim süreçleri, yatırımcı algısında oynaklık yaratmaya devam edebilir.

Enflasyon görünümü: Enflasyonda kalıcı bir düşüş sağlanamaması, risk primini yeniden yükseltebilir.

Jeopolitik gelişmeler: Türkiye’nin bölgesel politikaları, CDS üzerinde doğrudan etkiye sahiptir.

Küresel finansal koşullar: ABD’nin para politikasında belirsizlik, gelişen ülkeler için fon akışlarını hızlı şekilde tersine çevirebilir.

Bu risklere rağmen, CDS’in 200 baz puan eşiğine yaklaşması halinde Borsa İstanbul’da yeni rekorların görülmesi şaşırtıcı olmayacaktır. Sonuç olarak, CDS’in gerilemesi Türkiye varlıklarına yönelik risk algısını belirgin şekilde azaltmış, bu gelişme Borsa İstanbul’da güçlü bir yükselişi beraberinde getirmiştir. Bu durum, ülke risk priminin yalnızca borçlanma maliyetleri üzerinde değil, hisse senedi piyasalarının yönü üzerinde de doğrudan etkili olduğunu ortaya koymaktadır.

Ancak bu ilişkinin kalıcı hale gelmesi, siyasi istikrarın korunması, enflasyonla mücadelede kararlılığın sürdürülmesi ve küresel fon akımlarının Türkiye lehine devam etmesi gibi koşullara bağlıdır. Aksi durumda, CDS’in yeniden yükselişe geçmesi BIST üzerindeki yukarı yönlü momentumun hızla zayıflamasına yol açabilir. Kısacası, “azalan risk algısı – yükselen borsa” denklemi, fırsatlarla birlikte kırılganlıkları da barındırmaktadır. Türkiye’nin önümüzdeki dönemde bu fırsat penceresini kalıcı hale getirebilmesi, yapısal reformlara ve politik istikrarın korunmasına bağlı olacaktır.