İran ve Petrol Fiyatları
Petrol fiyatlarındaki sert düşüşler, geride bıraktığımız yıl içerisinde olduğu gibi 2016’da da çok konuşulacak. Henüz yeni yılın ilk iki haftası geride kalmışken petrol %20’nin üzerinde değer kaybetti ve dramatik bir düşüş yaşadı. İzlenen bu tablo, küresel piyasalarda risk algısını, farklı varlıkların fiyatını ve dünya ekonomisine ilişkin görünümü değiştiriyor. Yaklaşık 12 yılın en düşük seviyelerine kadar gerileyen ilgili emtianın fiyatı 2015’de global arz fazlasının kurbanı olmuştu ve bu durumun şimdilik 2016 yılında da değişmesi beklenmiyor.
ABD’nin Enerji Bilgi Dairesi (EIA) tarafından yayımlanan Kısa Vadeli Enerji Görünümü Raporuna göre 2016 yılında dünya her gün, tükettiğinden daha fazla petrol üretmeye devam edecek. Ancak günlük olarak oluşan arz fazlasının azalması bekleniyor. Söz konusu raporda global petrol piyasasının 2017 yılında dengeleneceği tahmin edilirken, 2016’da günlük arz fazlasının 700 bin varil olacağı öngörülüyor. 2015’de ise petrolde günlük stok artışının 1,9 milyon varil olduğu belirtiliyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) dışında kalan üreticilerin 2016 üretiminin günlük olarak 600 bin varil azalması bekleniyor ve bu gerçekleşirse 2008’den bu yana bir ilk olacak.
Petrol fiyatlarındaki sert düşüşler, ABD gibi OPEC-Dışı üreticilerin üretim miktarını son yıllarda önemli ölçülerde artırması ile başladı diyebiliriz. Özellikle ABD’de ham petrol stokları, artan üretim ile birlikte son yılların en yüksek seviyelerine çıktı. Her ne kadar stokların 2016 ve 2017’de gerileyeceği düşünülse de, yine de son yılların en yüksek seviyelerinden uzaklaşması zaman alacak gibi görünüyor.
Dünya genelini incelediğimizde, 2016 ile birlikte OPEC dışı üreticilerin, üretim miktarlarını önemli ölçüde azaltmasının beklendiği görülüyor. Özellikle yüksek maliyetli ABD’li üreticilerin düşük petrol fiyatları nedeni ile yeni yatırımlardan kaçınacağı ve faaliyetlerini kısacağı tahmin ediliyor.
Uluslararası piyasalarda arzın, gerileyeceği düşünülen üretim ile zayıflayacağı, bunun da petrol piyasasının dengelenmesinde rol alacağı öngörülüyor. Ancak bir OPEC üyesi olan İran, yaşanan son gelişmeler ile bu görünümü bir miktar bozuyor diyebiliriz.
“Yaptırımlar kalktı, şimdi ne olacak?”
Nükleer programı nedeni yaklaşık 10 yıldır batılı ülkeler tarafından kendisine ambargo uygulanan İran, gerçekleşen zorlu müzakereler sonrasında 14 Temmuz 2015’de yaptırımların kaldırılması için bir anlaşma sağlamıştı. Son olarak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın, İran’ın anlaşmanın gerekliliklerini yerine getirdiği yönünde rapor vermesi, İran’a uygulanan kısıtlamaların askıya alınmasını sağladı. Böylece söz konusu Orta Doğu ülkesi, petrol ihracatını artırmasını sağlayacak anlaşma ile yeni bir döneme başladı.
İran’ın yaptırımlardan önceki ve sonraki petrol ihracatı yukarıdaki tabloda net bir şekilde izlenebiliyor. Yaklaşık olarak verilen rakamlar ile Euro Bölgesi’nin, uygulanan yaptırımlar ile günlük 590 bin varile ulaşan petrol alımını bıraktığı görülüyor. Güney Afrika’nın da 75 bin varillik alımını “sıfıra” indirdiği tablonun alt bölümünde yer alan şemada izlenebiliyor. Ayrıca bazı ülkelerin alım miktarını azalttığını söyleyebiliriz.
2011 yılında toplam ihracatının yaklaşık %28’ini oluşturan Avrupa Birliği pazarını, nükleer programı nedeni ile uygulanan yaptırımlar ile kaybeden İran, 2016’nın Ocak ayında yeni bir sayfa açtı. Temmuz ayında sağlanan anlaşma sonrasında yaptırımların askıya alınması için üstüne düşenleri yapan ülke yeniden petrol piyasasına dönmeye hazırlanıyor. İran Petrol Bakanı Yardımcısı Zamaninia, hafta sonu yaptırımların kaldırıldığının açıklanmasının ardından, ülkesinin ham petrol ihracatını 500 bin varil artırmaya hazır olduğunu söyledi. Küresel piyasaların son zamanlarda en çok konuştuğu enstrümanlar arasında yer alan petrolün fiyatı için önümüzdeki dönemde, İran’dan gelecek haberler ve ülkenin petrol ihracatını artırma hızı, yakından izlenmeye devam edilecek gibi görünüyor.
ABD’nin Enerji Bilgi Dairesi (EIA) tarafından yayımlanan Kısa Vadeli Enerji Görünümü Raporuna göre 2016 yılında dünya her gün, tükettiğinden daha fazla petrol üretmeye devam edecek. Ancak günlük olarak oluşan arz fazlasının azalması bekleniyor. Söz konusu raporda global petrol piyasasının 2017 yılında dengeleneceği tahmin edilirken, 2016’da günlük arz fazlasının 700 bin varil olacağı öngörülüyor. 2015’de ise petrolde günlük stok artışının 1,9 milyon varil olduğu belirtiliyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) dışında kalan üreticilerin 2016 üretiminin günlük olarak 600 bin varil azalması bekleniyor ve bu gerçekleşirse 2008’den bu yana bir ilk olacak.
Petrol fiyatlarındaki sert düşüşler, ABD gibi OPEC-Dışı üreticilerin üretim miktarını son yıllarda önemli ölçülerde artırması ile başladı diyebiliriz. Özellikle ABD’de ham petrol stokları, artan üretim ile birlikte son yılların en yüksek seviyelerine çıktı. Her ne kadar stokların 2016 ve 2017’de gerileyeceği düşünülse de, yine de son yılların en yüksek seviyelerinden uzaklaşması zaman alacak gibi görünüyor.
Dünya genelini incelediğimizde, 2016 ile birlikte OPEC dışı üreticilerin, üretim miktarlarını önemli ölçüde azaltmasının beklendiği görülüyor. Özellikle yüksek maliyetli ABD’li üreticilerin düşük petrol fiyatları nedeni ile yeni yatırımlardan kaçınacağı ve faaliyetlerini kısacağı tahmin ediliyor.
Uluslararası piyasalarda arzın, gerileyeceği düşünülen üretim ile zayıflayacağı, bunun da petrol piyasasının dengelenmesinde rol alacağı öngörülüyor. Ancak bir OPEC üyesi olan İran, yaşanan son gelişmeler ile bu görünümü bir miktar bozuyor diyebiliriz.
“Yaptırımlar kalktı, şimdi ne olacak?”
Nükleer programı nedeni yaklaşık 10 yıldır batılı ülkeler tarafından kendisine ambargo uygulanan İran, gerçekleşen zorlu müzakereler sonrasında 14 Temmuz 2015’de yaptırımların kaldırılması için bir anlaşma sağlamıştı. Son olarak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın, İran’ın anlaşmanın gerekliliklerini yerine getirdiği yönünde rapor vermesi, İran’a uygulanan kısıtlamaların askıya alınmasını sağladı. Böylece söz konusu Orta Doğu ülkesi, petrol ihracatını artırmasını sağlayacak anlaşma ile yeni bir döneme başladı.
İran’ın yaptırımlardan önceki ve sonraki petrol ihracatı yukarıdaki tabloda net bir şekilde izlenebiliyor. Yaklaşık olarak verilen rakamlar ile Euro Bölgesi’nin, uygulanan yaptırımlar ile günlük 590 bin varile ulaşan petrol alımını bıraktığı görülüyor. Güney Afrika’nın da 75 bin varillik alımını “sıfıra” indirdiği tablonun alt bölümünde yer alan şemada izlenebiliyor. Ayrıca bazı ülkelerin alım miktarını azalttığını söyleyebiliriz.
2011 yılında toplam ihracatının yaklaşık %28’ini oluşturan Avrupa Birliği pazarını, nükleer programı nedeni ile uygulanan yaptırımlar ile kaybeden İran, 2016’nın Ocak ayında yeni bir sayfa açtı. Temmuz ayında sağlanan anlaşma sonrasında yaptırımların askıya alınması için üstüne düşenleri yapan ülke yeniden petrol piyasasına dönmeye hazırlanıyor. İran Petrol Bakanı Yardımcısı Zamaninia, hafta sonu yaptırımların kaldırıldığının açıklanmasının ardından, ülkesinin ham petrol ihracatını 500 bin varil artırmaya hazır olduğunu söyledi. Küresel piyasaların son zamanlarda en çok konuştuğu enstrümanlar arasında yer alan petrolün fiyatı için önümüzdeki dönemde, İran’dan gelecek haberler ve ülkenin petrol ihracatını artırma hızı, yakından izlenmeye devam edilecek gibi görünüyor.