2022 Yılı Küresel Piyasaları Sarstı

COVID-19 pandemisinin yıkıcı etkilerini toparlamak amacıyla, merkez bankaları ve hükümetler tarafından küresel çapta genişleyici para ve maliye politikalarının uygulandığı bir dönemi geride bıraktı. Bu dönem ile beraber finansal varlıklar güçlü şekilde toparlanma sergiledi. S&P 500 endeksi 4800 seviyesi civarında rekor düzeye ulaştı. Ons altın 2075 seviyesi üzerini gördü ve son 20 yılın en yüksek seviyesine çıktı. Yine bu dönemde petrol fiyatları önemli ölçüde yükseliş kaydetti.

2022 yılının başına geldiğimizde ise Avrupa’nın doğusunda, Ukrayna ile Rusya arasında savaş patlak verdi. Bu durum tahıl ve petrol ürünleri başta olmak üzere, genişleyici para ve maliyet politikalarının başlattığı fiyat artışlarının hızlanmasında etkili oldu. WTI 120 dolar, Brent petrol 130 dolar seviyelerine yaklaştı.

Bu gelişmeler sonucunda, küresel çapta yükselen tüketici enflasyon oranlarının son 40 yılın en yüksek oranlarında gerçekleştiği bir döneme girdik. ABD’de %9,1 oranı ile son 40 yılın, Euro Bölgesinde %10,1 ve İngiltere’de %11,1 ile son 30 yılın en yüksek enflasyon oranları gerçekleşti. Ülkemizde de bu dönemde enflasyon oranı, 1997 yılından bu yana yaşanan en yüksek oranlarda kaydedildi.

ABD’de Enflasyon 40 Yılın Zirvesinde

Yaşanan fiyat artışlarını baskılamak adına, merkez bankaları gösterge faiz oranlarını artırma yolunu seçti. İngiltere Merkez Bankası (BoE) Aralık 2021, Fed Mart 2022 ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) Temmuz 2022 toplantılarında faiz artırım kararları aldılar. Böylece her üç merkez bankası faiz oranlarını, Küresel Finans Krizi sonrasındaki en yüksek seviyelere çıkardılar.

Fed’in Enflasyonla Sınavı

Burada Fed’in, faiz oranlarını BoE ve ECB’ye göre daha yüksek oranlarda ve daha istikrarlı şekilde artırması, tahvil faizlerini artırırken genel olarak diğer finansal varlık fiyatlarında düşüşlerin yaşanmasına olanak tanıdı. Bu süreçte ABD 10 yıllık tahvil faizleri %4,30’un üzerini gördü. S&P500 endeksi 3600 seviyesinin altına kadar sarktı, Nasdaq endeksi ise 16600 seviyelerinden 10600 seviyelerine düşerek, etkili geri çekilmeler sergiledi. EURUSD paritesi 0,95 ile son 20 yılın, GBPUSD paritesi ise 1,03 ile tarihinin en düşük seviyesini gördü. WTI 71 dolar, Brent petrol ise 76 dolara kadar geri çekildi. Ons altın ise 1600’lü fiyatlarda işleme tabi oldu.

ABD Resesyona Girdi

Yüksek enflasyonun tüketici harcamalarını yavaşlatması ve faiz oranlarındaki artışın yatırımları sekteye uğratması nedeniyle ABD ekonomisi, bu yılın ilk çeyreğinin ardından ikinci çeyreğinde de daralma gösterdi. Sene boyunca en önemli gündem maddesi olarak masada kalan resesyon gündemi küresel hisse senetleri piyasasından yaklaşık 14 trilyon doları sildi. Dünya piyasaları pandemi sonrası normalleşme sürecine adapte olmaya çalıştıkça, yaygınlaşan enflasyonla beraber Rusya - Ukrayna savaşı ve Çin covid kitlenmeleri itici güç olarak piyasaları sarstı. Aşağıdaki grafikten takip edebileceğimiz gibi dünya endeksleri sene boyunca sert düşüşler yaşadı.

Nasdaq100 endeksi sene boyunca yaklaşık %33’ten fazla değer kaybetti. Nasdaq endeksi içinde teknoloji şirketleri dip seviyeleri görürken sene başından bu yana en çok değer kaybeden şirketlerin önemli bir bölümünü elektrikli araç şirketleri oluşturuyor. Çip krizinin sektör içinde hissedilmeye devam etmesi ve çoğu şirketin üretim tesislerinin Çin’de yer alması,  covid karantinaların üretimi sekteye uğratmasına neden oldu. Lucid Group sene boyunca %84, Rivian Automotive  %83 Tesla  %69 oranında değer kaybetti.

ABD Başkanı Joe Biden’ın yeni bilim ve çip yasası ile bir dizi teşvik paketi yayınladığı yarı iletken çip sektörü de sene boyunca en çok değer kaybeden sektörlerden biri oldu. Marvell Technology  %59, Advanced Micro Devices  %53, Nvidia Inc.%52, Intel  %50, Qualcomm %40 ’a yakın düşüş yaşadı.

Elon Musk – Twitter Anlaşmazlığı Sonuca Bağlandı

Bu yılın Nisan ayında geçtiğimiz senenin en zengin iş adımı seçilen Tesla’nın sahibi Elon Musk Twitter şirketini satın almak istediğini açıkladı. Süreç Musk’ın ve Twitter yönetiminin, kullanıcı sayılarının gerçek olup olmadığı ile alakalı birçok spekülasyona da neden olan anlaşmazlığı ile devam etti. Musk 13 Mayıs'ta sosyal medya  şirketi Twitter'ı yaklaşık 44 milyar dolara satın alma anlaşmasının geçici olarak askıya alındığını duyurdu. Bu süreçte Musk’ın satın alma işleminin gerçekleşmesi durumunda gerekli finansmanı nasıl sağlayacağı soruları da piyasada sıklıkla gündeme geldi. Dava süreci ve süreç içindeki gelişmeler Tesla hisselerinde de satış baskısı yarattı. Anlaşmazlık 28 Ekim’de Musk’ın resmen Twitter’ı satın alması ile sonuçlandı. Artık özel bir şirket haline gelen Twitter 8 Kasım New York Menkul Kıymetler Borsasından “de-list” oldu.  İçinde bulunduğumuz yıl boyunca Musk toplamda 23 milyar dolarlık Tesla hissesi satışı gerçekleştirdi. Bu satışların %70’inin Twitter güdümlü olduğu düşünülüyor.

Aşağıdaki grafikte sene boyunca yaşanan Musk - Twitter çatışmasının, Tesla ve Twitter hisse fiyatı üzerindeki etkililerini inceleyebilirsiniz. 

2022 yılı küresel piyasalar için oldukça çalkantılı bir yıl oldu. Pandeminin etkileri henüz silinmemişken ilk çeyrekte Rusya Ukrayna savaşı ile zorlu bir yılın ilk sinyallerini almış olduk.  Dünyanın en büyük merkez bankalarının enflasyonla mücadele noktasında faiz artırma yarışına girmesi, dünya genelinde yatırımların azalması ile resesyon gündemi sıcaklığını korurken Avrupa'nın doğal gaz sorunları devam ediyor.  Bu noktada Dünya Bankası verilerine göre küresel ekonominin 2023'te yaklaşık %1,6 gibi yavaş bir hızda büyüyeceği tahmin ediliyor ve başlıkların 2023 yılında da etkili olacağı düşünülüyor.